”Griekse Mythologie. Een compleet en geïllustreerd overzicht”
Auteur: Richard Buxton; vert. Harry Naus
Uitgeverij: The House of Books, Vianen/Antwerpen, 2004
ISBN 90 443 1117 4, 256 blz.
Pagina’s: € 29,90. In de stroom boeken over Griekse (en andere) mythologie van de laatste jaren is onlangs een publicatie verschenen die zich in meerdere opzichten onderscheidt van het gebruikelijke publieksvriendelijke materiaal. Behalve dat de auteur de Griekse mythen meer beschouwt dan dat hij ze navertelt, is het illustratiemateriaal uniek en de aanpak origineel. De vertaling echter is bedroevend slecht.

Mythen blijven tot de verbeelding spreken. Vooral de Griekse mythen mogen zich in een sterke belangstelling verheugen. Nog niet zo lang geleden zag een schitterende bundel van de hand van Imme Dros het licht. Na deze geslaagde navertelling ontstond de behoefte aan een beschouwende monografie over ontstaan en functioneren van de rijke Griekse verhalenschat. Het boek van Richard Buxton voorziet op bevredigende wijze in deze leemte.

Na een hoofdstuk over algemene kenmerken, informatiebronnen en sociale context, waarin overtuigend wordt aangetoond dat mythen in zekere zin levende organismen waren die zich al naar gelang de omstandigheden of omgevingen razendsnel konden aanpassen aan de heersende behoefte (zonder overigens compleet van gedaante te veranderen!), haalt Buxton steeds groepen mythen voor het voetlicht: mythen over het ontstaan van de wereld, mythen over de Olympische goden, helden en bijzondere families.

Aparte hoofdstukken zijn gewijd aan mythische landschappen en de zogenaamde doorwerking van de Griekse mythologie na de oudheid in literatuur en beeldende kunst.

Deze aanpak werkt verfrissend en geeft een duidelijke structuur aan het geheel. Buxton weet waar hij over schrijft en slaagt erin zijn visie, die gedragen wordt door een totaalconcept en die ruimte creëert voor meerdere betekenislagen van het onderhavige materiaal, helder over te brengen. Het illustratiemateriaal (voor een groot deel in kleur) sluit hierbij naadloos aan. Alleen al hiervoor zou je het aan willen schaffen. Er is niet gekozen voor uitsluitend antieke bronnen. Ook veel moderne kunstuitingen (uit de Middeleeuwen, de Renaissance, het Classicisme etc.) zijn in het boek te bewonderen, en niet alleen in het laatste hoofdstuk. Wel een beetje jammer dat in het register de illustraties niet op pagina gesorteerd zijn, maar op verblijfplaats. Het zoeken naar de herkomst van bijvoorbeeld een bepaald beeldhouwwerk wordt op deze manier wel erg bemoeilijkt.

De spelling van Griekse eigennamen is altijd een probleem. Vaak wordt in handboeken als dit gekozen voor de Latijnse transcriptie. Het alternatief is een hypercorrect aanhouden van het Griekse origineel. In het boek van Buxton komen we beide varianten tegen en gaan de tenen zich krommen bij combinaties als ”Eteocles” en ”Poluneikès”, ”Oedipus Tyrannos” en ”Ganumèdès” of ”Poseidon” en ”Deukalioon”.

Vele malen erger is de vertaling. Het is volstrekt onbegrijpelijk dat hier blijkbaar iemand aan het werk gezet is die nog minder in de klassieke cultuur is ingevoerd dan de gemiddelde gymnasiumleerling, daarnaast niet alle Engelse woorden correct kan vertalen en bovendien niet overal bij machte is gecompliceerde Engelse zinnen in begrijpelijk Nederlands weer te geven. Dit laatste leidt regelmatig tot wat een recensent kortgeleden in het bulletin van de Vereniging Classici Nederland zeer treffend „schuurpapierproza” noemde.

Dat de vertaler geen verstand heeft van klassieke zaken en evenmin de Engelse taal tot in de finesses beheerst is door het hele boek heen te constateren. Zo lezen we over de „berechting van Paris” (waar het Parisoordeel wordt bedoeld), „verbaal geformuleerde verzen” (moet zijn: „oraal”), ”satires” (onjuiste weergave voor ”satyrs” en ”satyrspelen”), ”Delian Apollo” (Apollo van Delos) en ”Nemean leeuw” (de leeuw van Nemea); het Engelse ”Athens” wordt met ”Atheners” vertaald en Ostia is ”de poort van Rome” (Engels: ”port”).

Het is ronduit jammer dat zo’n waardevol boek ontsierd wordt door deze onvolkomenheden. Hopelijk weerhoudt het de lezer niet kennis te nemen van de boeiende uiteenzettingen waarmee Richard Buxton belangstellenden enthousiasmeert zich verder te verdiepen in de fascinerende wereld van de Griekse mythologie.