Kennis over klimaatverandering is hard nodig, stelt Joost Brinkman, de bedenker van het examen.

Het idee om het examen te organiseren kreeg Brinkman toen hij aan studenten een masterclass over de energietransitie gaf. De energiedeskundige, die werkzaam is bij adviesbureau Darel, merkte dat er bij sommige jongeren niet eens een belletje ging rinkelen als hij het had over het Klimaatakkoord van Parijs uit 2015. „Schijnbaar werd er thuis nooit over gepraat.”

Hij ontwikkelde een laagdrempelige test waarmee volwassenen hun kennis over het klimaat kunnen testen én vergroten. Provincies en diverse wetenschappelijke instanties –zoals universiteiten en het KNMI– steunen het initiatief.

Het Klimaatexamen werd vorig jaar voor het eerst georganiseerd op elf locaties in Nederland. Online werd het meer dan 10.000 keer gemaakt.

Dit jaar wil Brinkman het examen opschalen. „De ambitie is om het op honderd plekken te organiseren. De eerste dertig locaties zijn al binnen, en er komen er zeker nog twintig bij.”

Ook bedrijven doen mee. „Een gaaf initiatief is van autobedrijf Beelen Mobility uit Lisserbroek. Die gaat zijn showroom leeghalen en er tafeltjes in zetten om vervolgens de klimaatkennis van klanten te testen.”

Het Klimaatexamen kent drie varianten. Naast de fysieke versie is er een korte onlinetoets met multiplechoicevragen die in tien minuten te maken is. Speciaal voor studenten is er nog een pubquizvorm, bedoeld voor sociëteiten en studentenverenigingen.

In hoeverre is zo’n klimaatexamen nodig? Mensen weten via het nieuws toch al veel van klimaatverandering?

„Dat zou je denken, maar als je ziet wat er bijvoorbeeld gebeurt in Amerika, is blijvende aandacht voor klimaat nodig. We leven in een enigszins hallucinante tijd, met een Trump die vooral aan zichzelf en de korte termijn denkt. Hij wil vooral boren naar olie. Klaarblijkelijk zijn er veel mensen die klimaatverandering niet belangrijk genoeg vinden om erop te acteren.

Andere mensen weten weer niet goed hoe we het tij kunnen keren. Ook zie je mensen die de strijd tegen klimaatverandering als een verloren zaak beschouwen. Dat is ook niet nodig.”

Voor wie is het Klimaatexamen bedoeld?

„Vorig jaar kwamen deelnemers vooral uit de groene bubbel. Nu pakken we het breder aan. Zo zijn er gemeenten die een examen organiseren. Zij vragen bewoners en hun eigen ambtenaren om mee te doen.

Ook nemen meer dan tien scholen deel. Zij gaan de ouders van examenleerlingen vragen om het Klimaatexamen af te leggen.

Tot slot zijn er ook grote bedrijven en organisaties die hun medewerkers laten meedoen, waaronder NS, Liander en ook de politie.”

Wat voor soort vragen kunnen deelnemers verwachten?

„De vragen vormen een viertrapsraket: ze gaan over de oorzaken van klimaatverandering, de gevolgen, de oplossingen en wat je zelf kunt doen.

Eén vraag zoomt bijvoorbeeld in op een grafiek over hoe de energie op aarde uit balans is. De atmosfeer houdt door broeikasgassen namelijk veel meer warmte vast. In de grafiek wordt dat vertaald naar de hoeveelheid kernbommen aan energie.”

Wat gebeurt er met de resultaten van het examen?

„Dat is een beetje afhankelijk van de locatie. Op sommige plekken wordt het nagekeken en is er een soort prijsuitreiking. Op andere plekken nemen mensen de vragen en de door hen gegeven antwoorden mee naar huis. Ze krijgen na een paar dagen de juiste antwoorden per mail. Na het online-examen volgt direct de uitslag.”

Welke rol ziet u voor educatie en kennis en hoe verhoudt zich dat tot het nemen van klimaatmaatregelen?

„Als je verandering wilt teweegbrengen, is kennis onvoldoende. Iemand zei onlangs tegen me: „Het gaat om weten, willen en kunnen.” Dat is een soort magische drie-eenheid.

Kennis is wel de basis. Daar houdt het alleen niet op. Het klimaatexamen klinkt vooral educatief, maar het gaat nadrukkelijk ook over de aanpak van klimaatverandering, het kunnen. Tegelijk proberen we ook het willen aan te jagen door de kracht van de oplossingen te benadrukken.”