Regelmatig wordt gesteld dat de SGP moet kiezen tussen theocratie en democratie. Het woord theocratie als zodanig komt niet in de Bijbel voor. Wel geeft de Bijbel, en in navolging daarvan de gereformeerde traditie, richtlijnen voor onze visie op de maatschappij.

Belangrijke bijbelse noties zijn schepping, zondeval en verlossing. God heeft deze wereld volmaakt geschapen, alles was zeer goed. Door de zondeval is dit echter totaal verwoest: we leven in een gebroken, chaotische wereld, die uit zichzelf nooit meer kan herstellen. Christus heeft een volkomen verlossing aangebracht, maar tot de wederkomst blijft deze aarde een door de zonde bedorven strijdtoneel.

Machtsinperking
In de gereformeerde overheidsvisie is het van groot gewicht dat ieder mens geneigd is tot het kwaad. Daarom is macht bij zondige mensen niet in veilige handen. De wereldwijde praktijken van corruptie, geweld en machtsmisbruik zijn hiervan een duidelijk bewijs.

Calvijn stelde daarom dat macht bij voorkeur gedeeld moet worden. Hij vond democratie dan ook een acceptabele regeringsvorm, die te wensen is boven alleenheerschappij.

Ook vinden gereformeerde denkers veelal dat de overheid zich niet inhoudelijk kan mengen in de terreinen van gezin, kerk en school. God roept mensen ertoe om opvoeder, ambtsdrager en onderwijzer te zijn, en aan Hem is de mens primair rekenschap schuldig. Hij moet God meer gehoorzaam zijn dan de mensen, daarom is gewetensvrijheid noodzakelijk. Het schriftgegeven dat de macht door God gegeven is, roept op tot gehoorzaamheid, maar legitimeert geen ongebreidelde machtsuitoefening. Wie meent een overheid te zijn, om tussen God en de mens in te gaan staan?

Daarom wijzen gereformeerde denkers de totalitaire staat af. Het lijkt mij dat het niet goed is dit principe los te laten in het onwaarschijnlijke geval dat de SGP aan de macht komt.

Maakbare samenleving
Het is de mens eigen om naar een betere samenleving te streven, buiten Christus om. Zowel liberalen als socialisten menen een heilsstaat te kunnen realiseren (of daarin nu het individu of de overheid centraal staat) zonder de diepte van de val te erkennen. Velen denken in termen van de ”maakbare samenleving”: hier wat meer scholing, daar extra overheidsinvloed, ginds een vleugje marktwerking, en dan kom je toch aardig dicht bij een paradijs op aarde.

Ook binnen de kerk komt dit onderschatten van de zondeval voor. In de theologie heet dat remonstrantisme. Te vrezen is dat er in de gereformeerde gezindte ook ”staatkundig remonstrantisme” bestaat: wat extra regeltjes voor de zondag, die vervelende moskee sluiten, hier een weinig, daar een weinig en je bent al aardig dicht bij de theocratie. Alleen is het nog even nodig dat de SGP de meerderheid haalt.

Valse godsdienst
Wellicht had PvdA-kamerlid De Vries dit model in z’n achterhoofd bij het debat met Van der Staaij. Binnen de PvdA wordt veel gedacht in termen van maakbaarheid, dus voor een socialist is het niet zo moeilijk om zich een maakbare SGP-staat voor te stellen. Vervang nivellering door kerk en kapitaal door islam en je hebt een SGP-staat. Overigens, nu minister Verdonk haatzaaiende imams uit wil zetten, lijkt het ”weren van de valse godsdienst” zelfs geen uniek handelsmerk van de SGP meer te zijn…

Het is dubieus wanneer SGP’ers de indruk wekken inderdaad zo’n maakbare theocratie voor te staan. Want de radicaliteit van de Bijbel gaat veel verder dan het uitzetten van imams en het sluiten van moskeeën. Het gaat erom dat God aan Zijn eer komt, en daarvoor is de buitenkant onvoldoende. Het gaat om het hart, om het geloof in Christus. En dat kan een overheid nooit afdwingen.

Gebod op gebod en regel op regel werkt geen waar geloof, maar maakt hooguit farizeeërs. Het sluiten van stadions, kroegen en moskeeën maakt geen christenen, dat kan alleen door Woord en Geest. En de Heilige Geest laat zich niet sturen door een overheidsprogramma.

De christelijke politiek moet zich daarom niet richten op een theocratische heilsstaat, maar moet getuigen in een gebroken wereld, zowel met het woord als met de daad.

Artikel 36 en 37
Laten christenen in Nederland niet ondoordacht spreken over theocratische idealen. Als gesteld wordt dat de SGP voor de theocratie moet kiezen, moeten SGP’ers oppassen dat zij niet impliciet aan een maakbaar nieuw Jeruzalem op aarde denken. Deze wereld is en blijft verdorven door onze zondeval en het herstel kan alleen in en door Christus plaatsvinden.

In de Bijbel staat niet hoe de theocratie ingesteld zal worden, maar wel hoe Gods Koninkrijk zal komen. Hier op aarde komt nooit een ideale samenleving, het volkomen herstel komt pas bij de wederkomst. De ware theocratie wordt niet bereikt met artikel 36, maar met artikel 37 van de NGB. Daarom verwachtte wij, zegt Guido de Brès, die dag met een groot verlangen.

voetnoot (u17(De auteur is oud-bestuurslid van SGP-jongeren en schrijft dit artikel op persoonlijke titel.