We kennen de uitdrukking dat iemand „met de moed der wanhoop” kan doorzetten. Tegen beter weten in wordt de vlucht vooruit gekozen om een wijze en rustige bezinning, die de realiteit recht doet, te voorkomen. De verklaring van dr. Plaisier in de laatstgehouden triosynode past geheel in deze sfeer en geest. Een nadrukkelijke keus om de werkelijkheid niet onder ogen te zien, en de pertinente weigering om nog naar ernstige bezwaren te luisteren, lopen uit op het overmoedige machtswoord: op 12 december 2003 zal het besluit genomen worden.

Het is een schrijnende illustratie van de wijze waarop de SoW-kerken geregeerd worden, dat een dergelijke belangrijke verklaring van de scriba ter synode alleen voor informatieve behandeling in bespreking wordt gegeven. Stel je toch eens voor dat de synode echt de gelegenheid zou krijgen om een besluit te nemen, wie weet zou er dan direct een halt zijn toegeroepen aan de scribale haast. Dat mag kennelijk op geen enkele manier geschieden.

Wie er na de eerste verbijstering over doordenkt, kan toch niet anders dan protesteren tegen deze verregaande vertoning van arrogantie en macht. Nota bene, volgend jaar is het zover…

Wát is er dan „zover”? Volgens dr. Plaisier de voltooiing van het „succesvolle” proces van hereniging. Hoe durft hij dat te stellen, terwijl nu na veertig jaar niet veel meer dan een kwart van de gemeenten werkelijk gefedereerd is, en er zelfs weer federaties door onderlinge onenigheden uit elkaar vallen. Hoe durft hij zijn positivisme te verantwoorden als hij nog nooit openlijk is ingegaan op de onoprechte discrepantie tussen een landelijk gefuseerde kerk enerzijds en de grotendeels gescheiden naast elkaar voortbestaande gemeenten op het locale vlak anderzijds? Zijn stelling dat het lange traject van SoW er debet aan is dat het allemaal zo moeizaam begint te worden, is een omkering van zaken. Je moet het maar geloven.

Ik vrees dat er nog wel duizend reële bezwaren tegen de voltooiing van de fusie zijn in te brengen, maar duidelijk is dat de scriba, en met hem het moderamen, vastbesloten lijken te zijn om geen enkel bezwaar ook maar enigszins in overweging te nemen. Dat betekent mijns inziens dat we er in onze Hervormde Kerk ook maar niet meer op moeten rekenen dat we nog een redelijk overleg met deze ’pauselijke’ synodebestuurders kunnen verwachten. „Ipse dixit”, de paus heeft het „zelf gezegd”, en daarom is het waar. Zo geldt dat in de kerk van Rome, en kennelijk ook op weg naar de protestantse kerk van de toekomst. Omdat dr. Plaisier het zegt, wordt de fusie een feit. Volgend jaar is het zover…

Weggegooid geld
Voordat het zover is, gaat men er nog een intensieve propagandacampagne tegenaan gooien. Daar is bij alle financiële wanbeheer kennelijk nog wel ruimte voor. De schrijnende geldnood van de kerk lijkt deze plannen op geen enkele manier te hinderen. Flyers -alsof het een popconcert geldt-, functionarissen, noem maar op, kosten noch moeite worden gespaard. En waarom? Om nog eens uit te leggen wat aan bezwaarden niet uit te leggen valt?

Hoe weinig kent men in de leiding van de kerk de bezwaarden. De voorstanders van SoW willen zichzelf wijsmaken dat het alleen de onwillige dominees zijn, die hun gemeenten op het verkeerde been zetten. Ik vrees echter dat ze zouden kunnen schrikken als ze werkelijk kennis zouden nemen van wat er bij betrokken gemeenteleden leeft. Het lijkt trouwens wel alsof ze die niet meer beschouwen dan als onmondige leken, die zich makkelijk dom laten houden. Ik durf daarentegen de stelling wel aan dat men in bezwaarde kringen soms nog meer weet van de inhoud van het totale proces dan in veel gefedereerde wijkgemeenten.

De publicitaire pogingen om in de laatste anderhalf jaar de bezwaarden alsnog binnen de boot van de nieuwe kerk te halen zijn weggegooid geld. De voorstanders hebben het niet nodig en de tegenstanders laten zich niet meer overtuigen.

Het valt te betreuren dat de synode niet de gelegenheid kreeg om over de voorgenomen acties een oordeel te geven. Het is te hopen dat diegenen die alternatieve mogelijkheden voorstelden om de Hervormde Kerk niet uiteen te laten vallen, zich niet laten verleiden om zich dienstbaar te maken aan het SoW-propaganda-apparaat. Ik kan me overigens niet voorstellen dat ze dat zullen doen.

Stemming
Volgende jaar is het zover. Dan valt dus de beslissing. In een enkel zinnetje laat dr. Plaisier merken dat hij nog wel beseft dat er dáár uiteindelijk wordt beslist.

Bij al zijn uitvoerigheid over de dingen die er tot 12 december dienen te geschieden, is hij opmerkelijk stil over het karakter van de eindstemming. Hij weet dat er dan tweederde meerderheid moet zijn in de hervormde synode. Hij moet ook weten dat die meerderheid er niet is. Tenminste, niet in het geheel van de Hervormde Kerk. Als die meerderheid er onverhoopt in de synode wel zal zijn op 12 december, dan is dat in flagrante strijd met de werkelijke verhoudingen binnen de Nederlandse Hervormde Kerk. Voorafgaande aan dat definitieve besluit zal er nog een consideratieronde dienen te worden gehouden, waarin de classes hun oordeel moeten geven. Als er dan geen bedrieglijke manipulatie van de gegevens van de classes zal zijn, zoals in het verleden wel is geschied, verwacht ik stellig dat de fusie geen voldoende instemming zal krijgen.

Mogen we dr. Plaisier misschien vragen of hij ook daarvoor een scenario heeft liggen? Of wil hij die mogelijkheid in zijn propagandastrijd a priori al als een irreële kans afdoen? Dat zou dan opnieuw een hautain teken van synodaal bedrog zijn. Het is een sterk woord, maar dat is het toch, als jaren geleden is afgesproken dat met het fusiebesluit van tweederde meerderheid een risico is aanvaard, en als deze mogelijkheid nu niet meer serieus wordt genomen. Toentertijd gaf het ’tweederde-eenderde-besluit’ ruimte om op het spoor van de fusievorming voort te gaan. Men kreeg toen de mogelijkheid om aan een fusie te werken die voor eenieder acceptabel zou kunnen zijn. Niet meer en niet minder. Mag een synode dan aan het einde van het proces ook nog zeggen dat bij alle besluitvorming het eindresultaat niet kan worden geaccepteerd? En mogen bezwaarden in eer en geweten er niet alles aan doen om de synode daartoe op te roepen? Zijn ze soms per definitie ongeestelijk als ze dat menen te moeten doen? Of claimt Plaisier het woord „geestelijk” alleen voor zijn eigen koers?

Zwarte dag
Op 12 december is het zover. Hét besluit wordt dan genomen. Misschien kunnen we ten slotte ook nog wel zeggen dat het goed is dat we de datum van de eindstemming weten. Wat er op die dag gebeuren zal, is ten diepste niet aan de scriba noch aan de bezwaarden. In Spreuken 16:1 lezen we de verootmoedigende woorden: „De mens heeft schikkingen des harten; maar het antwoord der tong is van den Heere.” Dat mag in alle beroeringen nog rust geven. Wij weten niet of de Heere zal geven dat de Hervormde Kerk bewaard blijft.

Wie weet, geeft Hij ons zo over aan onszelf, dat er toch een besluit genomen wordt dat de Hervormde Kerk op (en onder) zal laten gaan in een nieuwe protestantse kerk. Een kerk die naar we moeten vrezen een „valse kerk” zal moeten heten, omdat ze eigen ordinanties stelt boven het gezag van het Woord Gods.

Als er besloten wordt om de fusie een feit te laten worden, dan is het eindelijk zover dat er in Nederland geen Hervormde Kerk meer zal zijn. De hervormde gemeenten die verstrooid over het land achter zullen blijven, en de vele hervormde leden die in SoW-gemeenten in geweten niet mee zullen kunnen gaan, ze zullen dan verweesd aan zichzelf worden overgelaten. We moeten er niet aan denken…

Aan de andere kant, nu de scriba zo openlijk en vastbesloten heeft gesproken, moeten we er wellicht wel al terdege mee gaan rekenen. Dr. Plaisier moet het de verontrusten en bezwaarden maar niet euvel duiden dat ze wellicht wat concreter zaken zullen gaan overwegen. Hij dwingt ze daar min of meer toe.

Werven
Volgend jaar is het zover. Er moet inderdaad eindelijk een keer een besluit vallen. Het beste zou zijn dat het triomoderamen zelf, gezien de ernstige gevolgen die daarna dreigen, het fusiebesluit in negatieve zin zou voordragen. Dat zal wel niet gebeuren. En daarom is het belangrijk dat allen die echt menen dat de Hervormde Kerk niet uiteen mag vallen, zich erop voorbereiden zo veel mogelijk stemmen tegen de fusie te werven. De Heere verhoede dat het ooit zover zal komen dat de hervormde synode besluit om de Nederlandse Hervormde Kerk ten einde te brengen. Dat zou de 12e december 2003 tot de zwartste dag maken voor velen die haar van harte liefhebben.

De auteur is hervormd predikant in Zoetermeer.