Als je door Bradford rijdt, denk je: Wat heeft deze vroeger beroemde Engelse industriestad bezoekers nú te bieden? Oude, wat verpauperde woonwijken, opgetrokken van gele door roet aangetaste stenen, grote leegstaande pakhuizen en hobbelige klinkerstraten vormen op het eerste gezicht bepaald geen toeristische trekker. Maar dat is slechts één kant van de medaille. De vele bouwactiviteiten verraden dat de stad met bijna 600.000 inwoners bezig is met een inhaalslag.

Ten tijde van de Industriële Revolutie was Bradford het centrum van de Britse wolhandel. Op dit gebied genoot de stad in Europa groot aanzien. Door de opkomst van katoen raakte Bradford zijn belangrijke positie echter kwijt en begon de neergang.

Op verschillende plaatsen is het roemrijke verleden nog te zien. Interessant is een bezoek aan Saltaire, een woonwijkje dat tegenwoordig op de Werelderfgoedlijst van de Unesco staat. Het is tussen 1851 en 1876 gebouwd door wolmagnaat Sir Titus Salt voor zijn 4500 werknemers. De industrieel bond zijn personeel aan zich met woningen, eigen kerken, een school, een ziekenhuis en andere voorzieningen. Hij vaardigde vele regels uit voor ’zijn’ mensen. Salt zorgde zelfs voor broodbeleg. „Het enige dat het personeel zelf mocht beslissen, was aan welke kant van het brood ze het smeerden”, vertelt de gids met typisch Engelse humor.

Wie door de 22 straatjes met in totaal 850 huizen loopt, ziet interessante dingen. De gids wijst ze aan. „Op de hoeken staan de grotere huizen van de managers. De werknemers woonden in dezelfde straat, zodat de voormannen ook thuis op hun personeel konden letten. Het toezicht was zo streng dat op sommige woningen een soort wachttorentje werd gebouwd. Het ene huis heeft meer ramen dan het andere. Daaraan kon de status van de bewoner worden afgelezen. Van de huizen van armere werknemers zijn bepaalde ramen zelfs dichtgemetseld.” Inmiddels is de wolfabriek veranderd in een kunstgalerij.

In Bradford is vanwege de sociale problemen onder de arbeiders de socialistische Labour-partij opgericht. De stad wil echter niet in het verleden blijven hangen. Een duidelijk voorbeeld daarvan is het moderne Nationaal Museum voor Fotografie, Film en Televisie. Hier kun je onder de zwarte doeken van de eerste fototoestellen kruipen, maar ook de nieuwste digitale camera’s bewonderen. Verder toont het museum hoe de Britse omroep BBC nieuws verzamelt voor zijn uitzendingen. Op de afdeling over de speelfilm is de trend van toenemend geweld, seks en andere grove zaken helaas duidelijk te zien.

Met nieuwe investeringen hoopt Bradford zich te kunnen profileren ten opzichte van Leeds, dat enkele tientallen kilometers verderop ligt. Want de neergang van Bradford ging gepaard met de opkomst van Leeds, dat als het Londen van Noord-Engeland wordt beschouwd.

Leeds is eigentijdser. De nette straten huisvesten verschillende mooie winkelcentra. Echt interessant is de grootste overdekte markt van Europa. Een gekrioel van mensen. Vrouwen slaan snoep, vis of worst in. Kinderen zeuren om speelgoed en zakenmannen -strak in het pak- kijken naar stropdassen met de nieuwste modekleuren.

Het grote Royal Armouries Museum is eveneens een bezoek waard. Hier staat 3000 jaar oorlogsgeschiedenis, variërend van zwaarden, geweren en uniformen tot een opgezette Indische geharnaste olifant met een krijger erop. Boeiend zijn de demonstraties van een ridder die met een zwaard zijn met een lans gewapende vijand te lijf gaat.

Toch is Noord-Engeland -gelukkig- meer dan alleen grote steden. Niet ver van Bradford ligt op een heuvel het karakteristieke dorpje Haworth, waar de drie zusters Brontë hebben gewoond. De bekendste, Emily, schreef het beroemde boek ”Wuthering Heights” (”Woeste Hoogten”), een verhaal over liefde en wraak uit 1847. In het bijbehorende museum is van alles te zien over het leven in die tijd. In het dorp met z’n smalle klinkerstraatjes en aardige huisjes bevindt zich een ouderwetse drogisterij met hoestdrankjes, poedertjes en linnen stoffen.

De gids laat de sluizen bij Bingley zien. „Hier stijgt het water van het kanaal van Leeds naar Liverpool over een lengte van 100 meter met 20 meter. Om dit hoogteverschil te overwinnen, zijn er in 1774 vijf schutsluizen gebouwd, die nog steeds met de hand worden bediend. Speciale, smalle kanaalboten komen zo stapje voor stapje verder.”

Een mooie, maar prijzige manier om de mooie omgeving ten noorden van Bradford te verkennen, is het huren van een klassieke auto. De rode Jaguar Mark II uit 1964 blinkt in het zonnetje. Weliswaar heb je aan het eind van de dag zware armen van het sturen, maar het rijden met de zware zescilindermotor over de smalle Engelse landweggetjes is een ervaring op zich. Zeker in deze omgeving.

Bradford is de toegang tot de streek Yorkshire Dales. Hij bestaat uit groene valleien met kronkelende rivieren waarin sfeervolle stadjes, kleine dorpjes en eenzame boerderijen liggen. Onderweg is het oppassen geblazen. Op de landweggetjes staan schapen onverstoorbaar te kijken naar de herkomst van dat vreemde brommende geluid. Vlak langs de rijbanen bakenen muurtjes van gestapelde stenen de weilanden af.

In de buurt van Skipton verrijst de oude, deels vervallen Bolton Abbey. Bij deze historische kerk ligt een typisch Engels natuurpark met grote bomen aan een riviertje, waar prachtige wandelingen kunnen worden gemaakt. Geen wonder dat Britten in zo’n landelijke, lommerrijke omgeving tot rust komen.

Meer informatie: Brits toerismebureau Visit Britain, tel. 020-6890002, www.visitbritain.com/nl, www.bradford.gov.uk, www.leeds.gov.uk, www.classiccarhire.co.uk.