De afgelopen maanden sijpelden gestaag geruchten door over een mogelijk ophanden zijnde ruil van gedetineerden tussen Rusland, de Verenigde Staten en enkele andere westerse landen. De Russische president Vladimir Poetin liet in februari tijdens een interview nog doorschemeren dat Moskou open stond voor een overeenkomst. Maar meer dan dat kwam er niet naar buiten.

„Een overvloed aan publiciteit kan ook valse verwachtingen wekken, zeker als het om personen gaat”

Intussen overlegden vertegenwoordigers van de inlichtingendiensten van de betrokken landen wel maandenlang achter gesloten deuren over de voorwaarden voor de gevangenenruil. Pas afgelopen donderdag werd duidelijk dat de deal beklonken was en wie er allemaal voor vrijlating in aanmerking waren gekomen. Maar toen waren de ex-gedetineerden al zo ongeveer op weg naar hun vaderland.

Vanzelfsprekend kent het diplomatieke spel van onderhandelen vele vormen en facetten. Soms kan het effectief zijn om juist in de openbaarheid te treden om de druk op de tegenpartij op te voeren en concessies af te dwingen. De vraag is of het in zo’n geval voor de buitenwereld altijd helder is wat de stand van zaken in het onderhandelingsproces is. Want de publieke uitingen rondom zo’n traject staan doorgaans bol van retoriek en diplomatiek jargon, die het zicht op de werkelijkheid behoorlijk kunnen vertroebelen.

Bovendien kan een overvloed van publiciteit ook valse verwachtingen wekken, zeker als het om personen gaat. Pijnlijk duidelijk wordt dat steeds bij de gesprekken over een staakt-het-vuren in Gaza en de vrijlating van de gijzelaars die nog altijd in de kuststrook vastzitten. Elke ontmoeting van onderhandelaars in Caïro of Doha wordt breed uitgemeten. En met enige regelmaat maakten de media de afgelopen maanden melding van een ophanden zijnd akkoord. Voor de families van de ontvoerden zijn die speculaties een extra beproeving.

Ruim dertig jaar geleden leidden onderhandelingen tussen Israël en de Palestijnen tot het sluiten van de Osloakkoorden. Hoewel belangrijke onderdelen van die overeenkomst nooit gerealiseerd zijn, waren ook die gesprekken een sprekend voorbeeld van vruchtbare diplomatie achter de schermen.

En natuurlijk zal het er achter die gesloten deuren ook af en toe heet aan toe gaan. De betrokken partijen zitten immers niet voor de gezelligheid aan de onderhandelingstafel. Maar in de luwte van de internationale aandacht kan er ook sneller een werkbare relatie worden opgebouwd om zaken voor elkaar te krijgen. De onderhandelaars hoeven uiteraard geen vrienden te worden. Niets voor niets zegt een bekend spreekwoord dat je nu eenmaal vrede met je vijanden maakt.

Maar buiten de spotlights, waar niet elk woord een politieke lading krijgt, is diplomatie vaak wel op zijn vruchtbaarst. De schijnwerpers kunnen aan als er successen zijn geboekt.

Hoofdredactie