Melders machtsmisbruik kunnen ook terecht bij Meldpunt Misbruik
Ook binnen de kerk kan er sprake zijn van machtsmisbruik. In de meeste gevallen is dit zeer complex. Meldpunt Misbruik biedt ondersteuning en een brede doordenking van macht in de kerk.
In het artikel ”Aanpak machtsmisbruik in HHK verdient bredere doordenking” (RD 5-7) wordt de aanpak van machtsmisbruik uitgebreid behandeld. Over machtsmisbruik door een kerkelijk functionaris kan, volgens de klachtenregeling (die is ingebed in de kerkorde) van de Hersteld Hervormde Kerk, een klacht worden ingediend bij het Regionaal College voor het Opzicht (RCO).
Bij machtsmisbruik komt vaak veel meer kijken dan alleen een juridische procedure binnen de kerk. Er is sprake van een dader en een slachtoffer (in beide gevallen al dan niet vermeend), er is sprake van een systeem waarin het machtsmisbruik heeft plaatsgevonden. En van iedereen wordt een reactie verwacht wanneer het misbruik naar buiten komt. Machtsmisbruik is in de meeste gevallen zeer complex. Kerkenraden die te maken krijgen met machtsmisbruik of seksueel misbruik binnen hun gemeente komen vaak in een paniekmodus te staan. Slachtoffers zijn vaak wanhopig. En de omgeving weet vaak niet wat ze ervan moet denken.
„Een kerkenraad is altijd, gewild of ongewild, partijdig”
Partijdig
Het Meldpunt Misbruik, waarbij naast de Hersteld Hervormde Kerk ook de Nederlandse Gereformeerde Kerken, de Christelijke Gereformeerde Kerken, de voortgezette Gereformeerde Kerken en De Gereformeerde Kerk (hersteld) zijn aangesloten, heeft inmiddels veel ervaring met het adviseren van mensen die te maken hebben met machtsmisbruik. We adviseren slachtoffers, vertrouwenspersonen en kerkenraden en helpen hen met hoe zij verder kunnen handelen. Daarbij lopen wij regelmatig een korte of langere periode met mensen of kerkenraden mee. We luisteren naar het verhaal en geven onpartijdig advies over de mogelijkheden die mensen hebben. In sommige gevallen staan wij mensen bij wanneer zij een vertrouwenspersoon nodig hebben.
We vinden het verdrietig om te zien dat de behandeling van misbruik nog vaak verkeerd gaat. Tegelijkertijd zijn we dankbaar dat steeds meer mensen ons als Meldpunt weten te vinden. We roepen kerkenraden en vertrouwenspersonen op om zaken die in de gemeente spelen bij ons neer te leggen voor advies. Een kerkenraad is altijd, gewild of ongewild, partijdig. Een kerkenraad kent de beschuldigde ook als niet-misbruiker en de benadeelde ook als niet-slachtoffer. Sommige kerkenraden willen niet of juist te snel handelen. Het Meldpunt Misbruik kan van buitenaf een ander licht op de situatie werpen en hopelijk ook helpen om de ontstane verwarring te ontrafelen. Hiervoor maken wij ook gebruik van gemeentebegeleiders.
Slachtoffers kunnen met hun verhaal terecht bij het Meldpunt of bij de interne vertrouwenspersoon van een gemeente. Soms twijfelt iemand of er sprake is van machtsmisbruik of weet iemand niet waar hij of zij terechtkan. Voor slachtoffers is machtsmisbruik (in elke vorm) heel heftig. Vaak speelt de situatie al langer en zijn mensen teleurgesteld in de kerk of raakt hun godsbeeld beschadigd. Daardoor kunnen verdriet, boosheid en verwarring ontstaan. De vertrouwenspersoon (intern of van het Meldpunt) luistert naar het verhaal, stelt vragen om de situatie te verduidelijken en te ontwarren en geeft advies over wat het slachtoffer kan doen.
Reflectie
Het Meldpunt Misbruik is de laatste jaren meer aandacht gaan geven aan macht in de kerk. Het onderwerp komt in de gesprekken die wij met kerkenraden en vertrouwenspersonen voeren als vast onderdeel terug. Hierbij geven wij informatie over hoe men moet handelen, maar we leggen ook graag de reflectieve vraag bij de mensen zelf neer: „Waar heb jij of waar hebt u macht? En hoe gebruik je dit op een goede manier?”
Het doordenken van de oorzaak, de gevolgen en de aanpak van misbruik in de kerk is een zaak van blijvende aandacht. Ook wanneer het machtsmisbruik betreft. Onze kennis over het onderwerp neemt toe door ervaring en onderzoek. We zijn hierin steeds aan het leren. Laten we elkaar hiervoor gebruiken door situaties open te leggen op de plaatsen waar dit in vertrouwen kan. Laten we leren van de wijsheid die er beschikbaar is, ook wanneer dit betekent dat we zelf kwetsbaar naar buiten moeten komen.
De auteur is coördinator en preventiemedewerker bij Meldpunt Misbruik.
