Veel Burundezen stonden maandag al voor dag en dauw in de rij om hun stem uit te brengen over de grondwet, die na decennia van minderheidsbestuur door de Tutsi’s een machtsdeling tot stand moet brengen waarbij de Hutu-meerderheid op democratische gronden aan het langste eind lijkt te zullen trekken. De grondwet verankert de huidige interim-constitutie, waarin 60 procent van de zetels in het parlement en het kabinet is gereserveerd voor Hutu’s en 40 procent voor Tutsi’s.

Het referendum en de voor maart en april geplande parlements- en presidentsverkiezingen maken deel uit van het vredesproces dat een einde moet maken aan de elf jaar oude burgeroorlog tussen het door Tutsi’s overheerste leger en de Hutu-rebellen.

De laatste Hutu-militie die weigert de wapens neer te leggen, het Nationaal Bevrijdingsleger (FNL), heeft toegezegd het referendum niet te zullen verstoren en met de nieuwe regering te onderhandelen over een regeling van zijn positie. Het referendum is tot driemaal toe uitgesteld.

Er zijn geen peilingen gehouden, maar er lijkt duidelijk sprake van wantrouwen onder de Tutsi’s. Tutsi-ambtenaar Immaculate Sindayihebura zei tegen te zullen stemmen, „omdat ik niets van de grondwet weet en omdat ik op geen enkele wijze ben voorgelicht.”

De grote Tutsi-partijen, Uprona en Parena, adviseerden hun aanhang tegen te stemmen. Zij zeggen dat de grondwet wordt opgelegd door de Afrikaanse bemiddelaars bij het vredesakkoord van Arusha in 2000.

De voornaamste Hutu-partij, Frodebu, adviseerde een jastem.

President Domitien Ndayizege en voormalig rebellenleider Pierre Nkurunziza, beiden Hutu, toonden na het uitbrengen van hun stem de onuitwisbare inkt die op hun duim was aangebracht om fraude te voorkomen. Nkurunziza dankte de internationale gemeenschap voor haar hulp bij het vredesproces.

Als de ontwerpgrondwet wordt afgewezen blijft de interim-regeling van kracht tot de parlementsverkiezingen van maart en de presidentsverkiezingen van april. De nieuwe regering zal in dat geval niets anders resten dan een nieuw grondwetsvoorstel te doen, dat opnieuw door middel van een referendum moet worden bekrachtigd.