Eens in de vier jaar doet het Trimbos-instituut onderzoek naar middelengebruik onder jongeren van tien tot zestien jaar. Maandag publiceerde het instituut zijn bevindingen in de ScholierenMonitor. Een aantal trends zijn ronduit zorgwekkend.

Zo blijkt uit de monitor dat een op de vijftien middelbare scholieren online gokt. Van de jongens waagt zelfs een op de tien regelmatig een gokje, in een poging er geld mee te winnen. Er wordt vooral op sportwedstrijden gewed; ook onlinecasino’s zijn populair. Dat is opmerkelijk, want online gokken is voor minderjarigen verboden.

Sinds vorig jaar geldt ook een verbod op ongerichte reclame voor onlinekansspelen, juist met als doel om jongeren te beschermen tegen de risico’s van gokken. Gokbedrijven zijn verplicht om de leeftijd van gokkers te controleren, maar jongeren zijn vindingrijk en omzeilen de check eenvoudig. Of ze wijken uit naar illegale sites. Een verbod alleen is dus niet genoeg.

Dat geldt ook voor roken, een van de andere zorgelijke trends die het Trimbos-instituut waarneemt onder minderjarigen. Al sinds 2017 daalt het aantal scholieren dat rookt niet meer. En met de opkomst van vapes, e-sigaretten met een smaakje, is het aantal minderjarigen dat rookt zelfs gestegen. Een op de zes leerlingen heeft in de laatste maand gerookt of gevapet, en 5 procent doet dat dagelijks. Terwijl ook tabakswaren niet verkocht mogen worden aan jongeren onder de 18.

Hoopvoller lijkt de dalende trend in alcoholgebruik. Scholieren drinken minder sinds de vorige monitor, maar dat is slechts de halve waarheid. Want áls ze drinken, dan drinken ze fors. Twee derde van de minderjarigen die alcohol gebruikten, dronk in de afgelopen maand vijf of meer glazen tijdens één gelegenheid. Ondanks een verkoopverbod voor jongeren onder de 18.

Van alle genoemde middelen –of het nu gaat om gokken, roken of alcohol– geldt dat ze buitengewoon schadelijk zijn voor jongeren. Minderjarigen zijn kwetsbaar, en vatbaar voor verslaving. Ze zijn lichamelijk nog volop in ontwikkeling, zodat roken en alcohol bovengemiddeld veel fysieke schade toebrengen, met langdurige negatieve effecten.

Niet voor niets heeft de overheid diverse maatregelen genomen en zijn er leeftijdsgrenzen of totaalverboden ingesteld. Het is daarom zorgwekkend dat minderjarige jongeren, soms zelfs al in groep 7 of 8 van de basisschool, ondanks alle maatregelen toegang weten te krijgen tot deze middelen.

Terecht stelt het Trimbos-instituut dat elke jongere onder de achttien die gokt, rookt of drinkt, er één te veel is. De ScholierenMonitor laat zien dat een simpel verbod op middelen niet toereikend is. Overheid, opvoeders en hulpverleners moeten daarom de handen ineenslaan om jongeren nog beter te beschermen en toe te rusten.