In het seculiere Frankrijk spelen protestanten nauwelijks een rol van betekenis. Vandaag de dag vertegenwoordigen zij slechts zo’n 3 procent van de bevolking, stelt de Franse historicus Patrick Cabanel. Er bestaat, in tegenstelling tot andere landen, ook geen partij met christelijke wortels of principes.

Wat stemmen protestanten dan? „Net als Joden, hebben ze altijd links of groen gekozen. Wel geldt dat lutheranen en hervormden liberaler zijn dan evangelicalen, die duidelijk conservatiever stemmen. Maar omdat er zo veel verschillende soorten protestanten zijn, kunnen we niet spreken van dé protestantse stem.”

Ze stemden de afgelopen decennia bovendien steeds meer zoals de rest van de bevoking, stelt de historicus. „Dat komt simpelweg omdat protestanten steeds minder protestants zijn. Dat wil zeggen dat ze seculariseren, gemengde huwelijken aangaan en hun christelijke identiteit verliezen. Geloof is een zeldzaam fenomeen geworden in Frankrijk.”

„Omdat er zo veel verschillende soorten protestanten zijn, kunnen we niet spreken van dé protestantse stem” - Patrick Cabanel, historicus

Dat de meningen zeer uiteenlopen, constateert ook ds. Samuel Foucachon, predikant van de kleine Bijbelgetrouwe Uneprefgemeente Chapelle de Nesle in Parijs. „De protestantse kerk in Frankrijk is heel divers. Dat zullen we bij de komende verkiezingen terug gaan zien.”

Euthanasie

Bij de meeste traditionele protestanten spelen ethische vraagstukken dan ook geen rol in de stemkeuze. Daarentegen staan koopkracht en bestaanszekerheid bovenaan, gevolgd door een afkeer van extreemrechts. Zij zullen daarom zeker niet op Rassemblement national (RN) stemmen, verwacht Cabanel. „Tegelijkertijd zijn ze ook geen voorstander van La France insoumise (LFI), de extreemlinkse partij, omdat die als antisemitisch bekendstaat. De moeilijkheid is dat de radicale LFI samenwerkt met de andere linkse partijen. Desondanks zullen veel traditionele protestanten op het zogeheten volksfront stemmen en mogelijk een deel op pro-Macronkandidaten.”

Cristian Krieger, voorzitter van de Franse Federatie van Protestanten (FPF), verwacht dat bij evangelicalen ethische kwesties wel een rol spelen. „Van deze groep is een groot deel tegen het legaliseren van abortus, euthanasie en homohuwelijk. Zij nemen het Macron dan ook zeer kwalijk dat hij abortus in de grondwet heeft vastgelegd en een wetsvoorstel over euthanasie op tafel legde. Zij zullen daardoor eerder rechts stemmen, mogelijk RN. Tegelijkertijd zijn ze huiverig voor het racisme van die partij.”

Dat traditionele protestanten veel vrijzinniger zijn, beaamt de FPF-voorzitter. Ook hij denkt dat zij op een linkse of centrumpartij stemmen. „Hoewel er onder hen ook veel zijn die vinden dat Macron er alleen voor de rijken is.”

Wie een blik werpt op het stemgedrag bij Europese verkiezingen, ziet dat de uitslag met de verwachtingen van Cabanel en Krieger overeenkomt. Uit een opiniepeiling van het internationaal peilbureau IFOP blijkt namelijk dat slechts 2 procent van de Franse protestanten voor de partij van Macron koos, terwijl 27 procent links stemde en 37 procent extreemrechts. Daarvan kwamen de meesten uit de evangelicale hoek.

Moslims

Moeten kerken een actieve rol aannemen in aanloop naar de verkiezingen? De FPF kiest daar niet voor, zegt Krieger. „Wat protestanten stemmen, laten we aan hen over. Wel vonden we het belangrijk om handvatten te geven. Daarom brachten we op 19 juni een persbericht naar buiten. Daarin roepen we kerkgangers op naar de stembus te gaan.”

In het bericht wijst de federatie op het gevaar van extremen: „De Fransen worden in de val gelokt door een moeilijke keuze tussen het racisme van extreemrechts en het antisemitisme van extreemlinks. De situatie is ernstig. Vrede, waardigheid en broederschap kunnen niet op haat en afkeer worden gebouwd, of het nu om joden, moslims of buitenlanders gaat.”

„Vrede, waardigheid en broederschap kunnen niet op haat en afkeer worden gebouwd, of het nu om joden, moslims of buitenlanders gaat” - Christian Krieger, voorzitter Franse Federatie van Protestanten

Krieger: „Een aantal van onze kerken denken daar anders over. Zij waarschuwen alleen tegen extreemrechts, maar hebben over links niks gezegd. Ik vind dat we beide flanken moeten zien te vermijden. Dat kan alleen als centrumpartijen samenwerken. Tegelijkertijd heeft Macron het ook gewoon niet goed gedaan. Het is daarom heel moeilijk voor protestanten om een goede keuze te maken. Het klinkt negatief, maar uiteindelijk zullen de meesten kiezen wat hen het minst slecht lijkt.”

Schaamte

Overigens is het lastig in te schatten wat protestanten nu echt bezighoudt, omdat velen niet open zijn over hun opvattingen. Dat ziet ds. Foucachon ook bij zijn eigen leden terug. „Er wordt onder kerkgangers nauwelijks over politiek gesproken. Dat snap ik goed. Kijk maar naar de Verenigde Staten. Daar is de verdeeldheid onder christenen enorm gegroeid. Dat kan ook hier gebeuren en dat willen we voorkomen.”

Wat hij zelf gaat stemmen, weet de voorganger wel, maar wat het wordt wil hij niet zeggen. „Als predikant maak ik steevast duidelijk dat ik geen politieke standpunten uitdraag. Ik zie het niet als mijn taak dat te doen. Ondanks de verschillen wil ik er met Paulus op wijzen dat er een Koninkrijk is dat niet aan het wankelen gebracht kan worden. Dat moet ons verbinden.”

Ook Krieger stelt dat de algemene lijn is dat er niet openlijk over partijen en verkiezingsprogramma’s gesproken wordt. „Dat is niet per se uit schaamte. Het hoort simpelweg niet bij de Franse cultuur om te spreken over wat je stemt. Of je nu protestant bent of niet.”

„Als predikant maak ik steevast duidelijk dat ik geen politieke standpunten uitdraag; ik zie het niet als mijn taak dat te doen ” - Samuel Foucachon, predikant in Parijs

Bestaansrecht

Indirect komt politiek volgens de FPF-voorzitter soms wel aan de orde. „In mijn eigen gemeente, de église réformée du Bouclier in Straatsburg, sprak de predikant zondag over Mattheüs 7, waarin het gaat over een Griekse vrouw, die van geboorte uit Syro-Fenicië afkomstig was. Ze kwam dus uit het buitenland. Ik denk dat hij daarmee wilde zeggen: „Wees goed voor vreemdelingen.” Daar past een stem op RN niet bij.”

Wat hij zelf gaat stemmen, weet Krieger nog niet. Eén ding heeft hij helder: een extreme partij wordt het niet, zowel niet op links als op rechts.

Kunnen protestanten überhaupt een rol van betekenis spelen in de politiek? Volgens Cabanel niet. „Omdat ze zo’n klein deel van de bevolking vormen, zullen ze nooit beslissend zijn. Bovendien wil de rest niet naar hen luisteren.”

Dat betekent niet dat protestanten zich moeten terugtrekken uit de politiek, vindt Krieger. „Integendeel, als je niet bereid bent in de publiciteit te treden, heb je ook geen bestaansrecht. Maar het belangrijkste is dat we voor elkaar blijven bidden. Ik verwijs daarvoor graag naar Hebreeën 10:24: „En laat ons op elkander acht nemen, tot opscherping der liefde en der goede werken.” Daar ligt onze eerste taak.”