Vrouw met kanker krijgt minder vaak advies zwangerschap af te breken
Een zwangere vrouw die hoort dat ze kanker heeft, vreest niet alleen voor zichzelf, maar ook voor haar ongeboren kind. Gelukkig zijn de vooruitzichten tegenwoordig rooskleuriger dan pakweg twintig jaar geleden.
Chemotherapie in een lichaam waarin ook een kind groeit, het klinkt eng. Gevaarlijk. Maar zwangere vrouwen kunnen in veel gevallen chemokuren krijgen, zegt Christianne Lok, gynaecologisch oncoloog in het Centrum voor Gynaecologische Oncologie Amsterdam. Zij ziet jaarlijks zo’n tien vrouwen die zwanger zijn en de diagnose kanker krijgen. Volgens de medicus is een kankerdiagnose altijd heftig, maar tijdens de zwangerschap misschien nog wel meer. „Deze vrouwen hebben al een moederinstinct. Ze maken zich niet alleen zorgen om zichzelf, maar ook om hun ongeboren kind.”
Lok is voorzitter van de Adviesgroep Kanker in de Zwangerschap (AKZ), een vraagbaak voor artsen die te maken krijgen met een kankerdiagnose bij een zwangere vrouw. In 2012, het jaar van oprichting, gaf de groep één of twee adviezen, inmiddels zijn dat er ongeveer vijftig per jaar. Eerder dit jaar bracht de AKZ een boek uit waarin zo’n veertig casussen worden besproken.
Achter al die casussen gaat een mens schuil. Welke patiënt heeft u het meest aangegrepen?
„Heel veel patiënten vertellen een aangrijpend verhaal, maar het is vooral heel heftig als de ziekte ongeneeslijk is. Dan heb je zo’n jonge vrouw voor je en weet je dat ze haar kind niet zal zien opgroeien. Dat zijn moeilijke situaties. Ook is het heftig als we moeten adviseren om de zwangerschap af te breken.”
„Dan heb je zo’n jonge vrouw voor je en weet je dat ze haar kind niet zal zien opgroeien” - Christianne Lok, gynaecologisch oncoloog
Gebeurt dat vaak?
„Nee, gelukkig kunnen we in de meeste gevallen de behandeling starten tijdens de zwangerschap. Maar soms gaat dat niet, bijvoorbeeld als het om een agressieve vorm van kanker gaat die direct behandeld moet worden. Denk aan acute leukemie waarbij snel een hoge dosis chemotherapie of een beenmergtransplantatie nodig is. Die zijn niet verenigbaar met een zwangerschap.”
Wat kan er wel?
„In principe zijn er drie behandelingen tegen kanker: systemische therapie (bijvoorbeeld chemotherapie), bestraling en chirurgie. We weten inmiddels dat we zwangere vrouwen veel soorten chemotherapie kunnen geven. Wel pas na twaalf weken, als de organen van het kind zijn ontwikkeld. Uiterlijk met 35 weken stoppen we met de chemokuren, zodat het beenmerg van de moeder voor de bevalling weer is hersteld. Bestraling kan alleen als de afstand tussen de baarmoeder en het gebied dat bestraald moet worden niet te klein is. Het hangt er dus vanaf waar de tumor zit en hoe ver de zwangerschap gevorderd is of bestraling mogelijk is. Opereren kan eigenlijk bij iedere zwangerschapsduur, maar bepaalde operaties zijn natuurlijk niet mogelijk. Bijvoorbeeld als het gaat om baarmoederhalskanker, omdat je hierbij meestal de hele baarmoeder verwijdert.
In het verleden, nog tot 2005, wisten we niet of chemokuren schadelijk waren voor het kind. Toen werd vrouwen veel vaker geadviseerd om de zwangerschap af te breken als chemokuren nodig waren.”
Hoeveel zwangere vrouwen krijgen kanker?
„Het komt in Nederland ongeveer 200 keer per jaar voor. Zo’n 1 op de 1000 zwangere vrouwen krijgt de diagnose kanker. We zien het vaakst borstkanker en melanoom, een vorm van huidkanker. ”
De AKZ werd opgericht in 2012. Waarom was deze adviesgroep nodig?
„Voor 2012 moest iedere arts het wiel opnieuw uitvinden bij een zwangere vrouw met kanker. Nu zijn wij een centraal orgaan waar de expertise gebundeld is. Als een arts ons om advies vraagt, proberen we binnen vier werkdagen te antwoorden. Behalve als het om een situatie gaat die niet kan wachten, dan verwerken we een vraag met spoed.”