Chodorkovski liet tijdens de zitting van vrijdag onomwonden blijken trots te zijn op wat hij als zakenman na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991 heeft bereikt. „Daar neem ik geen afstand van”, zei de 41-jarige verdachte, die niet alleen voor Yukos actief is geweest, maar voor veel meer bedrijven, waaronder de bank Menatep en de kunstmestfabrikant Apatit.

Fier vertelde Chodorkovski over zijn werk aan de top van Yukos. Hij onderstreepte dat zijn manier van leidinggeven altijd transparant en open is geweest voor de aandeelhouders, de accountants en het bestuur. Tussen 1994 en 2003 heeft hij 3000 vergaderingen bijgewoond. Hoewel de zakenman toegaf zich niet meer elk besluit te herinneren, heeft hij „nooit in het geheim beslissingen genomen.”

In oktober 2003 werd Chodorkovski, op dat moment de rijkste man van Rusland, uit zijn privé-vliegtuig gehaald, toen hij een tussenlanding maakte om brandstof te tanken op het vliegveld van Novosibirsk. Als alle aanklachten bewezen worden, zou hij twintig jaar cel kunnen krijgen.

De Russische belastingdienst rekende kort na de arrestatie van Chodorkovski al uit dat Yukos voor tientallen miljarden roebels bij de fiscus in het krijt stond. Uiteindelijk bleken dat honderden miljarden roebels te zijn. De totale achterstand van Yukos kwam omgerekend uit op 27,5 miljard dollar (21,2 miljard euro).

Om dat bedrag binnen te halen besloot Moskou de voornaamste productiedivisie van Yukos, Yuganskneftegaz, los te weken, te veilen en de opbrengst ervan te gebruiken om de fiscus te betalen. Dat is hernationalisatie, zo protesteerde Yukos.

Het bedrijf vroeg kort voor de veiling uitstel van betaling onder de Amerikaanse faillissementswet aan. Een rechter in Texas nam de zaak in behandeling, maar wees het verzoek donderdag alsnog af. De zaak moet worden beoordeeld in overleg met de Russische regering, was de conclusie van de rechter.

„Alleen al de omvang van Yukos en dientengevolge de invloed van de onderneming op de hele Russische economie wegen zwaar in het voordeel van een oplossing waarin deelname van de Russische overheid is gegarandeerd”, oordeelde rechter Leticia Clark.

Het ontmantelde Russische oliebedrijf zei de uitspraak te betreuren en alle mogelijkheden die nog openstaan te zullen bestuderen. „We staan sterk”, meende Yukos-topman Steven Theede. „Onze bezittingen zijn illegaal onteigend. We willen ze terug of er een schadevergoeding voor krijgen.”