Zivela en haar man lopen 's avonds ontspannen door het oude centrum van Vilnius, de hoofdstad van Litouwen. „We maakten ons twee jaar geleden grote zorgen over de veiligheid. We wilden een kind en wisten niet of we daar wel aan moesten beginnen. Maar nu is onze baby Hans er. Mijn moeder past vanavond op hem.”

Twee jaar geleden, toen de grote Russische invasie van Oekraïne begon, ontstond ook onrust in de Baltische staten. Zouden zij de volgende zijn, vroegen veel inwoners zich af, bezorgd dat hun NAVO-lidmaatschap hen niet zou beschermen. „Ik kreeg van mijn man zelfs een schietcursus cadeau”, zegt Zivela. Het pistool dat daarbij hoorde, ligt nu zorgvuldig opgeborgen.

Een dik uur rijden verderop zijn de wapens wel tevoorschijn gehaald. In de bossen van Rukla knetteren de geweren en vliegen de kogelhulzen rond. Nederlandse militairen trainen een Belgisch verkenningspeloton in het innemen van een loopgraaf. Luitenant Jasper, camouflagekleuren op zijn gezicht geschilderd, kijkt of de mannen, en een enkele vrouw, het goed doen.

Oud ijzer

Het ziet eruit als een scène uit een oorlog van ruim een eeuw geleden, of beter: een van zo’n 1000 kilometer verderop. „De laatste jaren is dit weer hot geworden, dat komt natuurlijk door de oorlog in Oekraïne”, zegt Jasper. „Daar zien we dat loopgraven weer actueel zijn. De handboeken waren ook wat oud, die worden weer herschreven.” Tussen de militairen lopen ook twee wat sjofele Litouwse mannen met een zak. Ze rapen de hulzen van de losse flodders op. Oud ijzer.

Volgens Frank, de adjudant van de multinationale strijdgroep in Rukla, heeft Nederland in Litouwen drie hoofdtaken. „Afschrikking, geruststelling en verdedigen, mocht het fout gaan.” Het geruststellen van de bevolking doen de troepen onder meer door zich ook buiten de basis te laten zien. „We rijden dan rond, samen met het Litouwse leger.”

Veel inwoners zeggen het fijn te vinden dat de NAVO twee jaar geleden besloot extra troepen naar Litouwen te sturen. Al vragen sommigen zich af of de buitenlandse troepen er niet alsnog vandoor gaan, mocht het tot een treffen met de Russen komen.

Toch is een directe militaire confrontatie met Rusland niet de meest urgente zorg van de Litouwse overheid. Vilmantas Vitkauskas is hoofd van het Nationale Crisiscentrum, dat huist naast het kantoor van de premier in Vilnius. Op een groot scherm houden ze hier alle dreigingen bij. „Natuurlijk houden we de militaire dreiging in de gaten”, zegt hij, „ook die vanuit Wit-Rusland. Maar sabotage, vooral brandstichting, is een zorg. Er zijn diverse incidenten geweest in buurlanden.”

„Ik kreeg van mijn man zelfs een schietcursus cadeau” - Zivela, inwoner Vilnius

Vitkauskas noemt onder meer een brand in een winkelcentrum in Polen, waar mogelijk Russen de hand in hadden. In Vilnius was er onlangs brandstichting bij een vestiging van IKEA, waarbij de methode overeenkomsten vertoonde met het incident in Polen. „We kunnen nog niet met zekerheid zeggen dat de Russen dit hebben gedaan. Sabotage gebeurt gedecentraliseerd. Mensen die vanuit een ander land komen en even iets aanrichten.”

Intussen heeft het crisiscentrum bedrijven en bepaalde organisaties die zich inzetten voor Oekraïne, nadrukkelijk gewaarschuwd dat ze slachtoffer kunnen worden van sabotage. Dat kan op een fysieke manier, en via cyberaanvallen – iets waar Litouwen zich langer van bewust is.

Munitietekorten

Het land voelt zich nadrukkelijk verbonden met Oekraïne. Op veel plekken wappert de blauw-gele vlag van het land in oorlog. Op de universiteit van Kaunas, de tweede stad van Litouwen, wordt een congres over geestelijke gezondheid gehouden waarvoor Oekraïense psychologen en militairen zijn uitgenodigd. Ook de Nederlandse militair Robin Imthorn, ervaringsdeskundige met trauma, geeft een lezing op de universiteit.

De loopgraventraining in Rukla eindigt met een groepsaanval waarbij continu schoten klinken. Het laat volgens militair Jasper ook zien waarom er zo snel munitietekorten ontstaan in Oekraïne. „Zo’n gevecht, dat vreet munitie, kogels, maar ook granaten”, legt hij uit.

Dan zwijgen de geweren. De ‘vijanden’ in de loopgraaf zijn uitgeschakeld. De Litouwse kogelrapers duiken weer op. Met een rinkelende goedgevulde zak vol hulzen lopen ze even later tevreden weg, in een land waar het tot nu toe bij losse flodders blijft.

De volledige namen van Zivela, Jasper en Frank zijn bekend bij de hoofdredactie van Trouw.