Hypotheekadviseurs, financieel specialisten en onafhankelijke tussenpersonen: hun aantal groeide de laatste jaren explosief. Met slogans als ”Wij garanderen de laagste maandlasten” of ”Die nieuwe keuken kunt u ook betalen” snoepten ze veel klanten af van traditionele banken. Deze voelden zich op hun beurt genoodzaakt om agressievere reclame te gaan voeren.

Het gros van de consumenten vindt het allemaal prima. Het afsluiten van een hypotheek of een verzekering vormt vaak het sluitstuk bij de aankoop van een huis. Velen varen blind op het advies van de adviseur en zetten argeloos hun handtekening onder langdurige verplichtingen.

Uit studies blijkt dat een tussenpersoon bij een advies niet alleen rekening houdt met de wensen van de klant, maar ook met zijn eigen portemonnee. Zo krijgt hij een hogere vergoeding als hij extra producten kan slijten. Een simpele spaarhypotheek van 100.000 euro levert bijvoorbeeld minder op dan een beleggingsvariant waarbij extra wordt geleend voor een spaarpot. Het is echter de vraag of een klant hierbij in alle gevallen gebaat is.

Die vraag stelde de Tweede Kamer zich ook. De eerste reactie van de bewindslieden was simpel: maak alle provisies openbaar. De Consumentenbond en de Vereniging Eigen Huis (VEH) pleiten hier ook voor.

Veel aanbieders van hypotheken en verzekeringen gaat dat voorstel veel te ver. Drie belangenorganisaties van tussenpersonen, het Verbond van Verzekeraars en de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) hebben daarom deze week zelf een pakket maatregelen naar de Kamer gestuurd.

Na het debat van woensdag maakte minister Zalm bekend dat er wettelijke regels komen. Hij zal overleg voeren met de financiële sector over de invulling van de nieuwe regels.

Voorzitter H. Blocks van de NVB gaf woendag een toelichting op het voorstel van de brancheorganisaties. „Consumenten moeten weten wat er gebeurt met hun inleg van 100 euro. Als er bijvoorbeeld 4 euro afgaat voor de kosten, dan mag hij dat weten. Zo kan een klant verschillende aanbieders met elkaar vergelijken.” Klanten krijgen inzicht op het verkoopmoment. De maatregel zal niet met terugwerkende kracht worden ingevoerd.

Verder adviseren de brancheorganisaties af te stappen van het systeem van afsluitprovisies. Nu krijgen tussenpersonen direct de volledige toeslag op het moment dat een klant een financieel product koopt. Voor het afsluiten van een hypotheek liggen de tarieven rond 1 procent van de financiering.

Bij een doorlopende provisie worden de uitkeringen gespreid over de looptijd van het product. „Een adviseur zal beter zijn best doen om te voorkomen dat klanten halverwege overstappen. Verder voorkomt de maatregel de jacht naar oversluitingen.”

Ten slotte voorziet het voorstel in de oprichting van de Stichting Financiële Dienstverlening. Deze organisatie moet gaan toezien op de kwaliteit van adviezen. „Er zijn al wel veel keurmerken”, erkent Blocks, „maar het ontbreekt aan uniform toezicht.” Tussenpersonen moeten zich registreren bij de waakhond, die boetes kan opleggen. In een uiterst geval krijgt de klant zijn geld terug.

De stichting zal een convenant sluiten met de Autoriteit Financiële Markten (AFM). De AFM houdt ook de eindverantwoordelijkheid. Financiële instellingen en tussenpersonen kunnen kiezen welke toezichthouder ze wensen. „De stichting doet de taken tegen een goedkoper tarief, maar ABN AMRO bijvoorbeeld zal kiezen voor de AFM omdat die toezichthouder toch al over de vloer komt. Anders ontstaan er doublures.”