Op X gingen maandag filmpjes rond van gemaskerde en in het zwart geklede mensen die vernielingen aanrichten op de universiteit. Zo slaat iemand met een voorwerp barsten in een groot beeldscherm aan de muur. Een ander trekt laatjes uit de kantine en loopt ermee weg.

Het college van bestuur van de UvA verklaart geschokt te zijn „over de manier waarop een vreedzaam protest is gekaapt door gewelddadige elementen”. De politie doet onderzoek en heeft dinsdag een man opgepakt die wordt verdacht van openlijke geweldpleging.

Het gebeurt vaker dat radicale, agressieve groepen aanhaken bij een aanvankelijk vreedzame demonstratie, stelt ‘protestprofessor’ Jacquelien van Stekelenburg van de Vrije Universiteit.

Het gebruik van geweld vergroot volgens haar de kans om in het nieuws te komen. „Dat is belangrijk, want de media heb je nodig om je boodschap te verspreiden en om politici en bestuurders onder druk te zetten.” De keerzijde is echter dat je boodschap ondergesneeuwd raakt. „Want dan gaat het alleen nog maar over de schade die is aangericht of over het politieoptreden.”

Vandalen

Van Stekelenburg merkte maandag „iets interessants” op Roeterseiland, de universiteitscampus waar protesten plaatsvonden. „De demo was goed georganiseerd. Het was duidelijk wie de organisatoren waren. Met megafoons maakten ze helder wat mensen wel en niet mochten doen. Op het moment dat vandalen het protest wilden kapen, riepen ze: Doe dat niet, want dan gaat alle aandacht uit naar het geweld.”

Volgens de hoogleraar sociale veranderingen en conflict hebben sociale media een grote invloed op demonstraties. „Sociale media zorgen ervoor dat we veel meer op de hoogte zijn van problemen die elders op de wereld spelen. Hierdoor kunnen deze kwesties als explosieve importproducten in Nederland de boel op spanning zetten.”

Ook de manier waarop nieuws ons tegenwoordig bereikt, zorgt er volgens de hoogleraar voor dat mensen sneller te mobiliseren zijn. „Nu zie je dat iedereen met de telefoon op zak berichten en filmpjes ontvangt. Filmpjes roepen een sterke emotionele reactie op.”

„Filmpjes roepen een sterke emotionele reactie op” - Prof. Jacqueline van Stekelenburg, ‘protestprofessor’ aan de VU

Kolonisator

Waarom richten demonstrerende studenten hun pijlen op Israël en niet op bijvoorbeeld China, een land dat Oeigoeren onderdrukt? Dr. Pieter Slaman, universiteits- en onderwijshistoricus aan de Universiteit Leiden: „Een van de redenen is dat Israël te boek staat als een politieke vriend van onze overheid en onze instellingen. Daarentegen beschouwt onze regering de relatie met China al langer als problematisch.”

Volgens Slaman is de aandacht voor Gaza ingegeven door een gevoel van ongelijkheid. „Sommige studenten zien Israël als kolonisator die zou zijn opgericht om de Palestijnse bevolking te onderdrukken.”

Van Stekelenburg ziet nog een andere reden waarom studenten massaal in de benen komen voor Gaza, ook als ze daar geen familie hebben wonen. „Het conflict wordt soms gedefinieerd als genocide. Als mensenrechten geschonden worden, kunnen solidariteitsprotesten ontstaan. Dat zagen we ook bij Black Lives Matter-protesten, waaraan blonde vrouwen meededen.”

De demonstraties zijn nu al ruim een week aan de gang. Ook in het verleden waren er periodes dat protesten zich aaneenregen, weet Slaman. Zo werd er in de jaren zeventig langdurig geprotesteerd tegen de Amerikaanse oorlogsvoering in Vietnam en de apartheid in Zuid-Afrika. „Als studenten in de activistische stand staan, kunnen allerlei onderwerpen tot een explosie leiden. Meestal volgt er op een serie protesten een periode van luwte. Ik denk niet dat de huidige protesten aanhouden tot alles kapot is.”

„Als studenten in de activistische stand staan, kunnen allerlei onderwerpen tot een explosie leiden” - Dr. Pieter Slaman, universiteits- en onderwijshistoricus aan de Universiteit Leiden