De verslechtering komt door een afname van de hoeveelheid stroom die kolen- en gascentrales opwekken en een sterke stijging van de vraag naar elektriciteit, als onderdeel van de verduurzaming van de maatschappij. Ook laten de effectieve inzet van batterijen, die groene stroom tijdelijk kunnen opslaan, en CO2-vrije alternatieven langer op zich wachten.

„Tot en met 2030 zitten we, wat leveringszekerheid betreft, in Nederland veilig”, stelt operationeel topman Maarten Abbenhuis van TenneT. Maar voor de periode daarna roept hij het ministerie van Economische Zaken en Klimaat op om snel met een uitvoeringsplan te komen. „We hebben tien jaar. Dat moet genoeg zijn, maar je moet niet langer wachten.”

Daarbij is het nodig om de vraag naar elektriciteit te sturen. Dat kan bijvoorbeeld een oproep zijn om je wasmachine te laten draaien op zonnige momenten wanneer zonnepanelen veel stroom opwekken. En voor de industrie kunnen hogere en lagere tarieven bij schaarste en overvloed uitkomst bieden, zegt hoofd voor marktanalyse Patrick van de Rijt.

Het is volgens TenneT ook belangrijk om centrales te bouwen die flexibel kunnen inspelen op een piek in de vraag naar elektriciteit, nu een aantal verouderde gascentrales verdwijnt. Het zou dan gaan om kerncentrales en CO2-vrije gascentrales die draaien op waterstof. Maar Abbenhuis erkent dat er zorgen zijn over de termijn waarop waterstof in grote hoeveelheden voorhanden is. „Dat is iets wat we zeker in de gaten houden.”

TenneT pleit ook voor goed internationaal overleg over leveringszekerheid. Het Nederlandse net is goed verbonden met buurlanden, dus daar zijn ook oplossingen te vinden.

Als er niets gebeurt, zullen afnemers vooral tussen december en eind februari te maken krijgen met schaarste. Bij beschermde klanten, zoals de meeste huishoudens, leidt dat niet direct tot knipperende verlichting of uitvallende tv’s. Maar op de markt kan dit wel voor tekorten en prijspieken zorgen zoals bij de gascrisis van 2022, met schadelijke gevolgen voor het bedrijfsleven en de economie.