Een lezer vroeg zich af: Die gebruikssporen, zijn die wel echt nodig? Ofwel: wordt het woord ”nodige” niet heel vaak onterecht gebruikt?

In de Dikke Van Dale staat ”nodige” niet als apart lemma genoemd, maar wordt het vermeld onder ”nodig”. En dat betekent: door de behoefte vereist. De tafel moet nodig vervangen worden – vanwege de gebruikssporen op de tafel is er dus de behoefte aan een nieuw exemplaar.

Zijn de gebruikssporen op de tafel van de familie Moens ook door de behoefte vereist? Dat lijkt me niet. Die gebruikssporen zijn wel een noodwéndig gevolg van het gebruik van een tafel. Maar daarmee zijn ze nog niet nódig.

Van Dale geeft bij ”nodig” een reeks (of: de nodige) voorbeelden van manieren waarop het woord kan gebruikt worden. Zoals: „Je moet nodig eens naar de kapper.” De behoefte aan kortere haren vereist een kappersbezoek.

Onderaan de lijst met voorbeelden staat dat ”nodige” ook de betekenis ”heel wat” kan hebben. Iets kan „de nodige stress veroorzaken”, zegt Van Dale. En dus is ”de nodige gebruikssporen” niet onjuist.

Het is wel opvallend dat ”nodige” tegenwoordig bijna uitsluitend op die laatstgenoemde manier wordt gebruikt. Tenminste, in Digibron kwam ik dat gebruik in de afgelopen jaren heel veel tegen. En als ik me niet vergis, was dat tien jaar geleden ietsje minder.

Zomaar drie zinnen uit 2012: „IKEA krijgt van India waarschijnlijk toch de nodige vergunningen om winkels in het land te openen zoals in alle andere landen waar de multinational actief is.” Die vergunningen zijn echt nodig. „Wij zijn er als ouders altijd op gespitst om de nodige aandacht te geven, maar vinden dat heel lastig.” Aandacht van ouders is evengoed echt nodig. „Het ziekenhuis laat in een schriftelijke reactie op het rapport weten in de afgelopen periode de nodige maatregelen te hebben genomen „om de patiënten en nabestaanden goed te begeleiden en de door hen geleden schade af te wikkelen”.” Die maatregelen waren ook echt nodig.

Tegenwoordig lijkt ”de nodige” vooral gebruikt te worden als synoniem voor ”veel”, ”heel wat”, ”een aantal”, ”genoeg”, ”talrijke”, ”plenty”… Me dunkt: er zijn de nodige alternatieven. Misschien kunnen we ”nodige” weer iets exclusiever gaan gebruiken voor zaken die echt nodig zijn? Daar zou op z’n minst één RD-lezer blij mee zijn.

Redacteur Chris Klaasse bespreekt een taalkwestie.
Reageren? chris@rd.nl