In Nederland vallen Dodenherdenking en Bevrijdingsdag weliswaar op twee verschillende dagen, maar toch zijn ze, terecht, aan elkaar gekoppeld. Vrijheid is namelijk niet los verkrijgbaar. Omdat vrijheid niet de norm, niet de standaardinstelling is. Tirannie, in welke vorm dan ook, is de norm. Dat is geen pessimisme maar realiteit. Wie zichzelf een beetje kent, weet dat (over)heersen ons in het bloed zit. Mijn wil, mijn wet, mijn eigen wijs, mijn haan moet koning kraaien. Om daarvan verlost te worden, in vrijheid te leven en te staan, is op Golgotha het Lam gedood en heeft er bloed gevloeid. Daarom is dodenherdenking, Zijn dood gedenken, zo belangrijk. Opdat wij, vergeetachtige mensen, niet zullen vergeten en wij weer opgeroepen worden de tirannie te verdrijven. Uit mijn eigen leven het eerst en ook in de wereld om mij heen.

Na de bevrijding van de Egyptische tirannie heeft het Joodse volk nog veel te verduren gehad. Van diaspora naar Holocaust naar het Hamasterrorisme van vandaag. De verlossing van de tirannie van het nazisme kwam letterlijk van de overkant. De geallieerden (met name de Verenigde Staten, Engeland en Canada) stuurden hun offer in de vorm van zonen en dochters om Europa en Azië te bevrijden. De witte kruizen op talloze begraafplaatsen, verspreid over deze werelddelen, spreken niet, maar zeggen alles over wat onze vrijheid gekost heeft.

Een van de strategieën om Europa te bevrijden, kwam van Winston Churchill. Hij adviseerde een aanval vanuit Noord-Afrika op de zwakste plek van de Duitse verdediging: Italië. Zoals de zwakste plek van een krokodil de zachte onderbuik is, zo noemde Churchill Italië de ”soft underbelly” van het nazimonster. Zo heeft elke tirannie een zachte onderbuik en het is goed om te weten wat of waar die is. Om zo de tirannie te kunnen verdrijven.

Om die zwakke plek te kunnen ontdekken moet je weten hoe het monster eruitziet. Een manier om dat te doen is om met mensen te praten die in extreme mate lijden of hebben geleden onder tirannie. Zoals overlevenden van de Holocaust of mensen aan de onderkant van de samenleving. Iemand die het laatste doet, is de Amerikaan Mark Latia. De voormalige fotograaf interviewt onder anderen mensen die in Skid Row leven. Skid Row, op een steenworp afstand van luxe vijfsterrenhotels in Los Angeles, is een gebied van ongeveer een vierkante kilometer waar zo’n 5000 (merendeels dakloze) mensen op straat wonen in tenten, auto’s of opvangplekken. Een selectie van de duizenden interviews die Mark Latia gehouden heeft, is te zien op zijn Youtubekanaal ”Soft White Underbelly” . Wie de interviews (bijvoorbeeld dat met ex-gangster Johnny ) bekijkt –vele zijn niet voor de ”faint of heart” (zwakke harten)– komt een wereld tegen waarin de tirannie van drugs, drank, prostitutie, geweld, geld en ook religie heerst.

Het interessantste van de interviews vind ik de analyse die Mark Latia zelf maakt na al die interviews. Wat is nu de oorzaak van al deze ellende? Mark, zelf geen christen, verwoordt (onbedoeld) de kern van de Bijbelse boodschap: wij zijn onze ergste vijand. Het gevolg hiervan is gebrek aan onvoorwaardelijke liefde in relaties en de opvoeding van veel kinderen. Wat zich weer uit in gebroken relaties en een vicieuze cirkel van liefdeloosheid, geweld, drugs, prostitutie enzovoort. De bevrijding van deze tirannie ligt volgens Mark in twee woorden: vergeving en onvoorwaardelijke liefde. Dat er vergeving, bevrijding, mogelijk is, vindt zijn oorsprong in Gods goedheid, Zijn onvoorwaardelijke liefde. Die komt het meest tot uiting in de dood van Zijn Zoon. Dodenherdenking en Bevrijdingsdag, ze horen bij elkaar.

De auteur is moleculair bioloog.