Hoe dat overheidsoptreden achteraf moet worden beoordeeld en gewogen; daarover lopen de meningen nog altijd uiteen. Op 13 december was de nieuwgekozen Tweede Kamer er niettemin unaniem helder over: ook hier moest en zou het allerzwaarste onderzoeksinstrument, te weten dat van de parlementaire enquête, uit de kast worden gehaald. En dus houdt een divers gezelschap, bestaande uit Kamerleden van PVV, GL-PvdA, VVD, NSC, BBB en FVD de politieke besluitvorming nog één keer grondig tegen het licht.

Met die boeiende samenstelling wordt complotdenkers die graag voeding geven aan anti-overheidsgevoelens tenminste één argument uit handen geslagen: dat critici als het even kan monddood worden gemaakt. PVV, BBB en FVD hadden op z’n zachtst gezegd weinig op met het coronabeleid dat Rutte III destijds voorstond, maar ook zij mogen de hoofdrolspelers van destijds straks publiekelijk aan de tand voelen. Dat is niet zonder betekenis.

Veel enquêtecommissies moeten opboksen tegen het vooroordeel dat hun eindrapport bij het verschijnen ervan als mosterd na de maaltijd komt. Die scepsis viel ook de commissie die zich boog over de Groningse gaswinning ten deel. Toen die haar bezigheden had afgerond bleek er echter volop reden die laatdunkende toon te matigen. De commissie kon aantonen dat ambtenaren betrouwbare berekeningen, die uitwezen dat de gaswinning in Groningen wel degelijk kon worden afgebouwd zonder de leveringszekerheid in gevaar te brengen, weghielden bij de verantwoordelijke minister. Goed onderbouwde kritiek drong zodoende niet door tot het Gasgebouw -het publiek-private samenwerkingsorgaan met daarin ook de Staat- waarin de belangrijkste gasbesluiten werden genomen. De Groningers hadden daardoor het nakijken.

Ligt daar wellicht een parallel met de coronacommissie die nu in de startblokken staat? Als die straks aantoont dat ook de verwevenheid tussen het zorgministerie en het Outbreak Management Team, het belangrijkste adviesorgaan, te groot was, is dat zeker het geval. Maar wil de overheid daarvan leren, dan moet zo’n conclusie wel eerst op papier worden gezet. Dan kan de Tweede Kamer vervolgens beslissen dat de besluitvormingsstructuur in situaties waarin een infectieziekte-uitbraak het karakter krijgt van een crisis, moet worden herzien. Lees: dat er dan meer ruimte moet komen voor tegenspraak.

Terzijde, ook een goed onderbouwd enquêterapport kan ten prooi vallen aan vluchtigheid. De conclusies van de Groningse gasenquête werden breed omarmd, maar de wet die nodig is om de laatste, nog actieve Groningse gasputten dicht te storten, was nog niet aanvaard, of er klonk al kritiek.  Wie wil dat de overheid van corona leert, moet dus niet alleen hopen op een stevig rapport, maar ook wensen dat de aanbevelingen daarin niet van de radar verdwijnen voor ze kunnen worden toegepast.