Hamas is minder één dan het lijkt
Wie wist vóór 7 oktober al dat Hamas Israël zou aanvallen? Het Israëlische leger was onvoorbereid, zoveel is duidelijk. Maar belangrijke aspecten van de aanval werden zelfs geheimgehouden voor het leiderschap van Hamas in Qatar. De politieke leider van Hamas, Ismail Haniyeh, moest naar verluidt vanuit zijn villa in Doha via de tv toezien hoe de aanval zich op die zwarte zaterdag ontwikkelde.
Dat alleen al laat zien dat de gelederen van Hamas niet zo’n gesloten blok vormen als buitenstaanders doorgaans vermoeden. Al jaren is er een harde machtsstrijd aan de gang binnen Hamas. Die speelt zich voornamelijk af tussen twee hoofdrolspelers: de al genoemde Ismail Haniyeh enerzijds en zijn politieke rivaal in Gaza, Yahya Sinwar, anderzijds.
Voor de buitenwereld is Haniyeh de leider en het gezicht van Hamas. Vanuit Doha is hij vooral druk met contacten en onderhandelingen met de rest van de wereld. Zo praat Haniyeh met de bemiddelaars in Qatar, maar ook met ambtenaren uit Turkije, waar hij eerder onderdak kreeg.
Maar in feite ligt de echte macht in Gaza bij Sinwar. Hij is minder gevoelig voor politieke druk van Qatar en Turkije. Hij heeft zich veel meer dan Haniyeh verbonden met dé grote vijand van Israël: Iran.
Sinds het uitbreken van de oorlog zijn die verschillen nog duidelijker naar voren gekomen. Daardoor is het soms onduidelijk wie Hamas kan vertegenwoordigen in bijvoorbeeld onderhandelingen over gijzelaars. Als Haniyeh iets toezegt, kan hij dat dan waarmaken? Of gaat Sinwar dan dwarsliggen?
Sinwar is bovendien niet de enige in Gaza die zich weinig aantrekt van het leiderschap in Doha. Ook de leider van de militaire tak van Hamas in Gaza, Mohammed Deif, is samen met Sinwar meer en meer een eigen koers gaan varen. Zo richtten zij zich op de versterking van het tunnelnetwerk in Gaza.
Veel gewone Gazanen hebben daar weinig aan. Tijdens de aanhoudende Israëlische bombardementen mochten zij de tunnels niet in; die waren bedoeld voor Hamasleden. Daardoor vielen er nog meer burgerdoden dan anders toch al het geval zou zijn geweest. Sinwar is in de Gazastrook dus niet erg populair.
Bovendien heeft Sinwar zich erg vergist in zijn grote vrienden uit Teheran. Waarschijnlijk had hij erop gerekend dat de door Iran geleide as van verzet na 7 oktober ook vanuit andere locaties een massale aanval op Israël zou beginnen. Dat was in elk geval de doelstelling van beraadslagingen tussen de partners van de as van verzet. Hezbollah zou uit het noorden aanvallen, andere partijen mogelijk uit het oosten. Een grootschalige aanval op meerdere fronten direct na 7 oktober bleef echter –gelukkig– uit. Sinwar mag dan wel de macht hebben in Gaza, veel vrienden heeft hij niet.
rd.nl/blikmoosten
