De casus: Sophie van 11 heeft het syndroom van Down. Zij zit sinds haar 4e jaar op een gewone basisschool in haar eigen woonwijk. Hoewel ze diverse beperkingen heeft en bijvoorbeeld niet goed kan praten, is ze ieder jaar overgegaan naar een hogere klas. Op die manier brengt ze al zeven jaar door in een klas met steeds dezelfde kinderen.

In de laatste jaren is een achterstand ontstaan in de ontwikkeling van Sophie ten opzichte van de ontwikkeling die haar klasgenoten doormaken. De school heeft daar steeds meer moeite mee. Het schoolbestuur vindt dat zijn leerkrachten Sophie niet langer de zorg kunnen bieden die zij nodig heeft en stelt daarom voor dat Sophie wordt overgeplaatst naar het speciaal onderwijs. De ouders willen dat niet. Het gaat hun er niet om dat Sophie veel leert, maar vooral dat zij in een zo normaal mogelijke omgeving opgroeit. Sophie kan nu zelf met de step naar school en wordt niet iedere dag met een busje opgehaald.

Omdat de ouders en de school niet tot overeenstemming kunnen komen, neemt de school het besluit Sophie van school te verwijderen. Uiteindelijk moet de rechter dat besluit toetsen.

Wettelijke bepalingen
Het wettelijk uitgangspunt is dat de ouders bepalen welke school het beste is voor hun kind. Ook als de school van mening is dat het speciaal onderwijs beter is voor het kind, kan de school een kind niet zonder toestemming van de ouders overplaatsen. De wet voorziet wel in een eenzijdige verwijderingsprocedure waarbij de school zich (gedurende acht weken) moet inspannen om een school te vinden die bereid is de leerling toe te laten. Deze verwijderingsprocedure is echter niet bedoeld voor de eenzijdige verwijdering van zorgleerlingen, maar voor de verwijdering van leerlingen die als gevolg van ernstige gedragsproblemen de gang van zaken op de school ernstig in gevaar brengen.

In deze zaak had de school zijn beslissing om Sophie niet langer toe te laten gebaseerd op de wettelijke bepalingen die gelden voor het eenzijdig verwijderen van probleemleerlingen. Terecht heeft de rechter dat besluit van de school daarom vernietigd.

Aan iedere zaak zitten twee kanten. In het recht gaat het niet altijd om de vraag wie gelijk heeft en wie ongelijk heeft. Zaken zijn niet altijd zwart-wit. In deze procedure trad ik op als advocaat van de ouders, maar toch kon ik de moeite van de school (die de school zelf omschreef als ”handelingsverlegenheid”) goed meevoelen. De school vroeg zich waarschijnlijk oprecht af wat voor Sophie het beste zou zijn. Formeel kan de rechter die vraag negeren, omdat de wet nu eenmaal bepaalt dat de school die vraag niet hoeft te beantwoorden. De ouders kiezen immers de school.

Grenzen
In dit geval heeft de rechtbank weliswaar de beslissing van de school vernietigd, maar daarbij toch vrij duidelijk aangegeven waar de grenzen in deze zaken liggen. Daardoor stijgt deze beslissing uit boven het toepassen van de wet en daardoor is in deze zaak werkelijk recht gesproken.

De rechtbank gaf in de uitspraak aan dat de school in uiterste gevallen wel degelijk zorgleerlingen eenzijdig van school mag verwijderen indien niet voldoende menskracht, middelen of expertise voor de vereiste speciale zorg aanwezig zijn. Een dergelijk besluit dient echter zeer zorgvuldig -op basis van onafhankelijke adviezen van deskundigen- en in overleg met de ouders genomen te worden. Ondanks de stellige bepalingen van de wet is een school niet tot het onmogelijke gehouden. Maar als een leerling eenmaal is toegelaten, mag de school niet lichtvaardig besluiten dat de leerling niet langer welkom is. Dat is niet alleen redelijk, maar dat is werkelijk recht!

Mr. J. D. van Vlastuin, advocaat bij de maatschap Bouwman Van Dommelen Advocaten