Het Amerikaanse klimaatagentschap NOAA meldde maandag dat er officieel sprake was van „wereldwijde koraalverbleking”. Sinds februari 2023 constateerden wetenschappers verbleking in 54 landen over de hele wereld. Zowel in het Caraïbisch gebied als in de Indische Oceaan en in de Stille Oceaan. Koraalverbleking op hetzelfde moment én overal op aarde gebeurde eerder in 1998, 2010 en tussen 2014 en 2017.

„Deze mate van verbleking heb ik nog nooit meegemaakt” - Zee-ecoloog Lorenzo Alvarez-Filip

Koraalverbleking vindt plaats op het moment dat de temperatuur van zeewater meer dan één graad hoger is dan normaal. De hitte veroorzaakt stress in het koraal, waardoor de alg die in de poliep woont zijn stekje verlaat. Met het verdwijnen van de alg verdwijnt ook de kleur van het koraal. Dit proces is in principe omkeerbaar. De alg kan terugkeren als de temperatuur weer daalt. Als de hittestress lang aanhoudt, sterft koraal af.

Geen verrassing

De massale verbleking van afgelopen jaar komt niet als een verrassing. De temperaturen van de oceanen op aarde braken in 2023 records . Ook op dit moment is het zeewater op nog veel plekken recordwarm . „Naarmate de oceanen van de wereld blijven opwarmen, wordt koraalverbleking frequenter en ernstiger,” stelt Derek Manzello, koraalexpert bij NOAA.

Van het oceaanoppervlak met koralen kreeg 54 procent afgelopen jaar te maken met temperaturen die koraalverblekingen kunnen veroorzaken. Het getroffen gebied neemt nog elke week met 1 procent toe, aldus Manzello.

Lees ook

Kleurig koraal onder druk door klimaatverandering

Koraalverbleking kan grote gevolgen hebben. Ongeveer een kwart van de biodiversiteit in zee leeft in en rond de riffen. Daarnaast zijn er ongeveer een miljard mensen direct of indirect afhankelijk van wat koralen bieden voor voeding en toerisme. Manzello: „Koraalsterfte is schadelijk voor de mensen die afhankelijk zijn van de koraalriffen voor hun levensonderhoud.”

Nooit meegemaakt

Koralen in het Caraïbisch gebied werden vorig jaar augustus hard getroffen. De verbleking begon eerder, duurde langer en was ernstiger dan elke vorige keer. Van het hertshoornkoraal tot het hersenkoraal, alle koralen in sommige riffen waren wit, vertelt zee-ecoloog Lorenzo Alvarez-Filip van de Universiteit van Mexico tegen persbureau Reuters . „Deze mate van verbleking heb ik nog nooit meegemaakt.”

Lees ook

„Levende vis op koraal meer waard dan dode in frituurpan”

Het Groot Barrièrerif, het grootste koraalrif ter wereld, kreeg het juist afgelopen maanden zwaar te verduren. Uit data van NOAA blijkt dat voor 80 procent van het rif alarmerende niveaus van hittestress golden. Niet eerder was dat aandeel zo groot. Bij de verbleking in 2017 was dit 60 procent.

Cruciaal belang

De precieze schade aan ’s werelds grootste rif is nog niet helder, omdat de warmte nog voortduurt. Volgens zeebiologe Selina Ward is het de heftigste verbleking die ze in 30 jaar meemaakte. Zelfs koraal dat 18 meter onder het wateroppervlak groeit, is soms aangetast. Ward tegen The Guardian : „Ik voel me er kapot van. Ik werk al sinds 1992 aan het rif, maar hiermee heb ik echt moeite.”

Volgens de Australische milieuminister Tanya Pliberseke is klimaatverandering de grootste dreiging voor koraalrif wereldwijd . „Het Groot Barrièrerif is daar geen uitzondering op.”

Bioloog Selina Stead, directeur van het Australisch instituut voor oceaanwetenschappen (AIMS), stelt naar aanleiding van de massale koraalverbleking dat het van „cruciaal belang” is dat de wereld eraan werkt om de CO₂-uitstoot terug te dringen. „Het is verder belangrijk om ervoor te zorgen dat koraalriffen goed worden beheerd op lokaal en regionaal niveau, zodat ze veerkracht behouden in het licht van steeds uitdagendere tijden.”

Ook het Amerikaanse NOAA zegt dat de massale verbleking wereldwijde actie vereist. Wetenschappers van het klimaatagentschap boekten afgelopen zomer succes bij het voorkomen van schade aan koralen. Zo verplaatsten ze koraalkwekerijen naar dieper, koeler water. Ook plaatsten ze zonneschermen om riffen te beschermen tegen de hitte.