Zo’n vraag houdt me een spiegel voor. Is deze waarneming juist? Berust deze ervaring op een toevalligheid of signaleert deze predikant een trend? Doen christenartsen ook mee met deze ontwikkeling?

Die vragen werden helemaal actueel toen enkele verpleegkundigen aan onze artsengroep hetzelfde vroegen. Ze signaleerden een grote toename van het gebruik van midazolam, het middel om ouderen te sederen. Blijkbaar schrijven christenartsen dit middel steeds vaker voor.

Om die reden namen we als artsengroep ons voorschrijfbeleid onder de loep. En inderdaad, er is een duidelijke verschuiving waarneembaar. Vroeger schreven we minder midazolam voor dan vandaag de dag. Voorheen waren we veel terughoudender.

In 2006 publiceerde ik in het Medisch Contact een artikel met als strekking dat midazolam alleen mag worden voorgeschreven als het echt niet anders kan. Dus alleen wanneer het lijden van de patiënt op geen andere manier te bestrijden valt dan door hem of haar in slaap te brengen, is het verantwoord. Ik noemde dit toen het „criterium van onuitstelbaarheid”. De behandeling is noodzakelijk en moet direct worden ingezet. Geen uitstel dus. Maar inmiddels krijgen veel stervenden dit middel toegediend. Hoe kan dat? Ik noem een paar redenen.

Prettig middel

Allereerst hebben artsen meer ervaring met het middel midazolam. We merken dat het een zeer prettig middel is. Was het aanvankelijk alleen bedoeld voor diepe sedatie, vandaag gebruiken we het ook om onrust en angst in de laatste fase te bestrijden. De eerste aarzelingen, omdat het een onbekend middel was, zijn verdwenen.

Daarnaast veranderen ziektebeelden. In de afgelopen twintig jaar zien we een duidelijke toename van hoogbejaarden met hartzwakte. Ze worden benauwd als gevolg van vocht achter de longen. Die toename van hartzwakte ontstaat doordat we veel hartkwalen effectief kunnen bestrijden. Dat is winst, maar leidt wel tot nieuwe problemen. We kunnen voorkomen dat ouderen aan hartinfarcten overlijden door middel van goede preventieve medicijnen en dotterbehandelingen. Maar dat leidt wel tot een toename van hartzwakte, met als gevolg benauwdheid in de laatste levensfase. Die benauwdheid is soms alleen te bestrijden met morfine en midazolam.

Verder is ook de visie op lijden veranderd. Voorheen werd een onrustig sterfbed als normaal beschouwd, want sterven betekent immers God ontmoeten. Men vergat soms dat benauwdheid iets anders is dan stervensangst en dat ze eerste adequaat behandeld moet worden.

Ook zien veel familieleden een onregelmatige ademhaling aan voor lijden en vragen ze om rustgevende medicatie.

Dus wanneer een predikant constateert dat hij veel ouderen ziet sterven onder sedatie, is dat geen toeval maar signaleert hij een trend.

De auteur is specialist ouderengeneeskunde bij verpleeghuis Salem in Ridderkerk.