Islamitische regime raakt greep op Iraniërs meer en meer kwijt

Als je de hedendaagse geschiedenis van Iran kent, weet je dat de gebeurtenissen in dat land grote veranderingen in de regio en in de islamitische wereld teweegbrengen. In het begin van de jaren vijftig nationaliseerde de democratisch gekozen premier Mohammad Mossadegh de Iraanse olie-industrie. Deze actie tegen de Britse leegroof en exploitatie was de aanleiding voor een door Amerika en het Verenigd Koninkrijk gesponsorde staatsgreep, waarna de dictatuur van de sjah hersteld werd. Iran lijdt nog steeds onder de gevolgen van die staatsgreep. De kortstondige opstand tegen de koloniale machten veroorzaakte bewustwording en veranderingen in het Midden-Oosten en daarbuiten. In korte tijd werden koningen afgezet. Het Suezkanaal werd genationaliseerd. Het Arabische nationalisme was geboren. In Congo, gekoloniseerd door België, ontketende Patrice Lumumba een onafhankelijkheidskoers. Daarom werd hij gedood door de koloniale macht in dat land. ## Politiek en religie De revolutie in Iran van 1979, die door Khomeini gekaapt werd, veroorzaakte een aardbeving in de islamitische en in de wereldpolitiek. Van het Midden-Oosten tot Pakistan en Indonesië bracht deze revolutie omwentelingen en radicaliseringen teweeg die nog steeds niet lijken te willen stopen. Kim Ghattas beschrijft in het boek ”De zwarte golf” hoe deze revolutie de hele wereld veranderde op het gebied van veiligheid, terrorisme en religiefanatisme. Maar er is hoop. Iran staat op tegen het islamitische extremisme. Het land seculariseert in rap tempo. Er gingen meer dan veertig jaren van religieuze dictatuur voorbij. Die waren vol onderdrukking, schendingen van basale mensenrechten, treiterijen, oorlogen, enorme corruptie, verduistering en mismanagement. Dit tot schade van de economie, het milieu en de waterhuishouding. Hierdoor zijn Iraniërs de vermenging van politiek en religie als het kwaad gaan zien en keren ze de islam als geheel de rug toe. ## Namen veranderd In 2014 was een vriend van mij voor een familiereünie twee weken in Turkije. Op een avond vroeg hij zijn twee achterneven of ze die avond in een bar een pilsje wilden gaan drinken. Ze vertelden hem dat ze nog nooit alcohol hadden gebruikt. Maar ze gingen mee. De volgende dag moest mijn vriend zich tegenover de ouders van deze jongens (20 en 22 jaar) verantwoorden. De ouders vertelden mijn vriend dat ze vrome moslims waren en het niet gepast vonden dat hun kinderen alcohol gebruikten. Het gezin was en is een overtuigd tegenstander van het regime. Zowel de man als de vrouw heeft vanwege politieke activiteiten in de gevangenis gezeten. Ongeveer vijf jaar na die tijd kreeg mijn vriend een foto van deze familie. Op de foto zag hij een tafel vol eten. Er stond een fles rode wijn op tafel en de gezinsleden hieven de halfvolle glazen op. Verder viel hem op dat de moeder geen hoofddoek droeg. De vriend vertelde dat ze niets meer met de islam te maken wilden hebben. Ook hadden ze hun islamitisch-Arabische namen in pre-islamitische namen veranderd. Het omzetten van islamitische namen is inmiddels een fenomeen. ## Gedateerd Begin 2023 kreeg ik een appje van een neef van wie ik sinds mijn vlucht uit Iran ruim veertig jaar geleden niets meer had vernomen. Ik wist dat hij een aanhanger van het regime was en een baard droeg en dat zijn vrouw en dochters strikt islamitische kleding moesten dragen. Na enig onderzoek kreeg ik te horen dat mijn informatie over hem gedateerd was. Tegenwoordig stuurt hij mij allerlei berichten over de misdaden van het regime en video’s en teksten die een vrome moslim nooit zou sturen. ## Demonstraties Dagelijks is op de sociale media te zien dat veel vrouwen en meisjes in verschillende Iraanse steden de straat op gaan zonder hoofddoek. Ze zijn modern gekleed, vaak in jeans en shirts zonder of met korte mouwen. Dit ondanks het feit dat ze een gevangenisstraf en zweepslagen riskeren. Deze vorm van burgerlijke ongehoorzaamheid en protest is meer regel dan uitzondering sinds de demonstraties van ”Vrouw, leven, vrijheid” van 2022, waardoor het islamitische regime wankelde. Deze demonstraties duurden meer dan drie maanden. Het regime onderdrukte die met bruut geweld, dat volgens internationale media en mensrechtenorganisaties het leven kostte aan 500 mensen en leidde tot de arrestatie van duizenden. Nu nog worden wekelijks deelnemers aan die demonstraties opgehangen. In Iran was en is het gebruikelijk dat een geestelijke een begrafenisdienst leidt, dat er uit de Koran wordt gedeclameerd en dat er geen muziek klinkt. De laatste jaren zien veel Iraniërs af van deze wijze van begraven. Bij de begrafenis van een familielid van mij werd er gezongen en muziek gespeeld. Er was geen geestelijke aanwezig. Op de sociale media zijn verschillende voorbeelden hiervan in omloop. ## Wetenschappelijk onderzoek Genoemde voorbeelden worden bevestigd door onderzoek van wetenschappers van de Universiteit Utrecht. In 2020 onderzochten de wetenschappers Tamimi en Malek, die verbonden zijn aan de Nederlandse onderzoeksgroep Gamaan, via een online-enquête hoe Iran zich op religieus vlak ontwikkelt. Meer dan 50.000 mensen in Iran namen deel aan de enquête. Het resultaat was veelzeggend. Slechts 40 procent van de Iraanse bevolking noemt zich tegenwoordig moslim. Twee derde van de Iraniërs vindt dat religie geen invloed mag hebben in de landspolitiek. Sommigen gaven zelfs aan dat ze tegen religieuze uitingen in de openbare ruimte zijn. Twee jaar voor de ”Vrouw, leven, vrijheid”-demonstraties was twee derde van de bevolking tegen de verplichte hoofddoek. Nu is dit percentage veel hoger: veel vrouwen in alle hoeken van Iran weigeren een hoofddoek te dragen. Latere onderzoeken bevestigen het onderzoek van 2020. ## Islamvervreemding Hojatolislam Mohammad Zakeri, lector van het belangrijkste seminarie van Iran, in de stad Ghom, waarschuwt voor de islamvervreemding van de bevolking: „Binnenkort zal er niets meer van religie en geloof onder jongeren en mensen van middelbare leeftijd worden waargenomen. Het feit dat de bevolking blij is als een geestelijke overlijdt, toont de diepe en hartgrondige haat tegen het religiepolitieke systeem.” En: „In 43 jaar is het ons niet gelukt mensen geloviger te maken of hen ten minste op hetzelfde geloofsniveau te houden. (...) De toekomst zal laten zien dat Iran het meest seculiere land onder de islamitische landen is geworden...” Iran is dus weer aan het veranderen. En deze keer zal het land ongetwijfeld een matigende rol gaan spelen in de (islamitische) wereld. Dat betekent veel minder onrust, terrorisme en conflicten in het Midden-Oosten. De revolutie van 1979 verraste bijna alle politici en beleidsmakers. Nederland was bijvoorbeeld helemaal onwetend en had blijkbaar oogkleppen op toen de revolutie uitbrak. Tot ongeveer zes maanden voor de revolutie bleef de Nederlandse regering de toenmalige sjah ondersteunen en handel drijven met Iran. Zullen Nederland en de wereld deze keer weer verrast worden door de ontwikkelingen in Iran? _De auteur is tolk, vertaler en publicist._

Islamitische regime raakt greep op Iraniërs meer en meer kwijt

Opinie

RD.nl in uw mailbox?