Econoom Edin Mujagic, hoofdeconoom bij OHV Vermogensbeheer, verbaast zich eveneens. „Ik heb altijd geleerd dat de beurs een soort weerspiegeling is van de werkelijke economie. Als je geen kennis hebt van het wereldnieuws zou je denken dat we in een tijd leven waarin er niets de hand is. De werkelijkheid is anders: we hebben te maken met oorlogen, politieke onrust, inflatie en een hoge rente. Het is daarnaast de vraag in hoeverre er werkelijk sprake is van structurele economische groei.”

Hij ziet wel oorzaken voor de wat merkwaardig aandoende gang van zaken. Als maatstaf neemt Mujagic de Amerikaanse economie, die nog altijd de toon zet voor de wereldeconomie. „Kenners komen superlatieven te kort; ze beschrijven de Amerikaanse economie daarbij als veerkrachtig en ijzersterk. De groei was vorig jaar ruim 3 procent. Maar als je de procenten loslaat en kijkt naar de absolute getallen, is het minder rooskleurig. In dollars was er vorig jaar een groei van 1500 miljard. En dat terwijl het tekort van de overheid opliep met een bedrag van 1700 tot 1800 miljard dollar.”

Kleine groepje

De Amerikaanse huishoudens bleven vorig jaar meer geld spenderen. „De spaarpotten waren goed gevuld, een gevolg van de coronajaren. Twee economen van regionale eenheden van de bank van New York hebben becijferd dat de economie daardoor met 2 tot 2,5 procent is gegroeid. Voor dit jaar moet de consument het echter doen met een loonstijging. Die is in de VS iets boven de inflatie, maar het verschil is niet zo groot. De consumentenuitgaven kunnen dus wel eens minder hard stijgen dan vorig jaar .”

Terug naar de wereldwijde beursstijgingen. De toonaangevende S&P-index met de 500 belangrijkste bedrijven stond niet eerder zo hoog. Een analyse leert Mujagic dat de S&P zo’n 10 procent is gestegen als de zeven techreuzen eruit worden gehaald. „Een aardige stijging, maar minder klinkend. Kijk je nog breder, dan zie je dat de aandelenmarkten sinds eind 2021 maar met zo’n 3 procent zijn gestegen. Haal je dan de S&P-bedrijven eruit, dan was er over die periode sprake van een daling van 17 procent. Dan gaat het over het midden- en kleinbedrijf, dat altijd als de motor van de economie wordt beschouwd. Die rally wordt dus gedreven door een heel klein groepje ondernemingen, dat voldoende geld in kas heeft en relatief weinig last heeft van een stijgende rente.” Als verklaring geeft de bankeconoom de hoge verwachtingen van de ontwikkeling van AI (kunstmatige intelligentie), dat als het begin van een nieuwe industriële revolutie wordt gezien.

Huizenprijzen

De Amerikanen zelf zijn minder hoopvol. „Zeker de helft van de ondervraagden geeft aan dat de economie er redelijk slecht voor staat. Je ziet ook de aarzelingen bij de centrale bank als het gaat om de rente. Een sterke economie met een inflatie van 2,8 procent wijst gewoonlijk op een renteverhoging. In werkelijkheid wordt nagedacht over renteverlagingen.”

De loskoppeling van de financiële markten en de werkelijke economie is sinds 2008 aan de gang, meent Mujagic. „Sinds die tijd zijn de centrale banken geld aan het bijdrukken. Dat vloeit steevast naar de financiële markten. Pas tijdens de coronapandemie ging het geld ook naar de consument. Dat gaf al snel een stijging van de inflatie. De oplopende staatsschulden en het alsmaar bijdrukken van euro’s en dollars leiden tot een zeepbel. Je ziet dat bijvoorbeeld in de huizenprijzen die voor een normaal salaris onbetaalbaar zijn.”

Eindeloos kan dat niet doorgaan. „Maar je weet niet wanneer dat verandert en waardoor. In Amerika hoor je niemand over de staatsschuld. Voor de komende jaren ben ik somber, maar als je naar de geschiedenis kijkt, zie je ook dat dat soort periodes tegelijkertijd de meest innovatieve van de geschiedenis bleken te zijn. In die zin ben ik hoopvol.”