Renteverlaging laat nog even op zich wachten

Aanstaande donderdag overlegt de raad van bestuur van de Europese Centrale Bank (ECB) weer. Een dag eerder is het de beurt aan de Federal Reserve (Fed) in de Verenigde Staten. Eind vorig jaar verkeerden de markten in een welhaast euforische stemming. Zij rekenden op een spoedige verruiming van het geldbeleid aan beide zijden van de oceaan. Aandelenkoersen schoten omhoog, de rente op de kapitaalmarkt dook naar beneden, in het kielzog gevolgd door de tarieven voor hypotheken. Die daalden voor tien jaar vast gemiddeld van 4,5 naar 3,8 procent. Maar inmiddels zijn de vooruitzichten wat getemperd. Het duurt langer dan werd verondersteld. Niet dat dit heeft geleid tot een terugslag op de beurzen. Het optimisme over de toekomstige rol van AI (kunstmatige intelligentie) en over de kansen in dat verband voor de techsector lijkt het stokje voor een verdere klim te hebben overgenomen. Met name de recent gerapporteerde uitbundige groeiperspectieven bij Nvidia, het Amerikaanse concern dat chips produceert voor AI, gaf een flinke oppepper. ## Records Het regent de laatste tijd records. Indexen in Europa en de VS bereiken voortdurend een niet eerder gerealiseerde stand. Zo schommelt de AEX in Amsterdam zo’n 20 procent boven het niveau van eind oktober. Zelfs in Japan heeft de daar toonaangevende Nikkei een nieuw historisch hoogtepunt in de boeken laten schrijven. Dat gebeurde na meer dan 34 jaar, een periode waarin het land steeds worstelde met de gevolgen van het knappen van de vastgoed- en aandelenzeepbellen omstreeks 1990. Hier en daar klinkt inmiddels de waarschuwing dat het misschien allemaal te snel gaat, met het risico van op enig moment een flinke correctie. Dan komen al gauw de gebeurtenissen van rond de eeuwwisseling in gedachten. Toen zorgde de opmars van internet eveneens voor een jubelsfeer op de beurzen, totdat zich in 2000 een stevige crash aandiende. Beleggers zochten de uitgang en de koersen kelderden. ## Zachte landing Ondertussen houden de centrale banken hun kruit nog even droog. Met een stapsgewijze renteverhoging vanaf halverwege 2022 van -0,5 tot 4 procent is de ECB erin geslaagd de inflatie sterk terug te dringen. Na pieken met dubbele cijfers ligt het tempo van de jaarlijkse prijsstijging in de eurozone nu op 2,6 procent. Het scenario van de gedroomde zachte landing tekent zich af: de inflatie geleidelijk onder controle zonder ernstige negatieve effecten voor de economie. Het agressieve rentebeleid heeft zeker bijgedragen aan een groeivertraging, maar in het eurogebied als geheel bleef een recessie uit. Anders dan in Nederland. Hier was in de eerste drie kwartalen van 2023 sprake van lichte krimp, maar doordat geen of nauwelijks verslechtering optrad in onder andere bedrijfswinsten en in omvang van de werkloosheid, voelde dat niet als een echte inzinking. Banen in overvloed, de enorme vraag naar personeel in tal van sectoren hield onverminderd aan. Overigens zijn de vooruitzichten voor het eurogebied niet uitbundig. De ECB en de Europese Commissie hebben de groeiprognose voor 2024 verlaagd tot 0,8 procent. Tegelijk omschrijft het Internationaal Monetair Fonds (IMF) de economische situatie als „opmerkelijk robuust” en dat tegen de achtergrond van dat we goed bestand bleken tegen de schokken van de coronacrisis en de Russische inval in Oekraïne. ## Geen haast Wanneer slaat de ECB met de rente de weg omlaag in? April, juni of pas in het derde kwartaal? De bestuurders in Frankfurt maken geen haast. De inflatie nadert de doelstelling van 2 procent, maar zij aarzelen om nu al de overwinning uit te roepen. Het is voor de centrale banken balanceren op een dun koord. Te vroeg de voet van de rem halen brengt het risico mee, zo heeft het verleden geleerd, dat de inflatie weer oplaait en dat een nog heftiger ingrijpen noodzakelijk is. Het zou de geloofwaardigheid van de ECB ondermijnen. Aan de andere kant kan een te laat versoepelen de economie onnodige schade toebrengen. Bij deze afweging past de kanttekening dat de positieve verwachtingen onder beleggers en de daarmee samenhangende rentedaling op de kapitaalmarkt inmiddels hebben gezorgd voor lagere leenkosten voor bedrijfsleven en consument zonder dat de ECB daar iets voor heeft hoeven te doen. De monetaire beleidsmakers lijken voorlopig te kiezen voor zekerheid. ECB-president Christine Lagarde zei vorige week in het Europees Parlement dat zij en haar collega’s in Frankfurt eerst willen afwachten of de inflatie aanhoudend en blijvend richting de 2 procent beweegt. Eerder liet Fed-voorzitter Jerome Powell zich in precies dezelfde bewoordingen uit. Hij voegde daaraan toe: „Een renteverlaging reeds in maart is niet het basisscenario.” ## Risico’s Risico’s voor een opleving van de geldontwaarding zijn er volop. Zo kunnen forse cao-afspraken over de lonen nieuwe prijsstijgingen uitlokken. En wat te denken van alle ontwikkelingen in de wereld? De oorlog in het Midden-Oosten heeft tot dusver weinig invloed op de inflatie, maar door de aanvallen op het scheepvaartverkeer in de Rode Zee is er wel degelijk de dreiging van oplopende olieprijzen en verstoringen van de toeleveringsketens met daardoor hogere transportkosten. Voor spaarders valt het uitblijven van de draai in het monetair beleid gunstig uit. Zij profiteren vooralsnog van de hogere rente die de financiële instellingen de laatste tijd bieden over hun tegoeden. Als de ECB terugschakelt, zullen de commerciële banken waarschijnlijk spoedig daarna hun tarieven eveneens naar beneden aanpassen.

Renteverlaging laat nog even op zich wachten

Economie | rente

RD.nl in uw mailbox?