Tijdelijke Russische oorlogsprofiteurs
„Het Britse ministerie van Defensie stelde zondag dat sinds het begin van de invasie in Oekraïne zo’n 350.000 Russische militairen gewond of gedood zijn. Daarnaast zouden ten minste 2700 tanks en 5000 pantserinfanterievoertuigen zijn vernietigd. Toch is de militaire aanwezigheid van Rusland nu groter dan aan het begin van de invasie in het buurland.”
Deze –ietwat ingekorte– passage stond afgelopen maandag in deze krant. De boodschap komt erop neer dat Rusland ondanks stevige verliezen niet alleen op volle sterkte blijft, maar zelfs nog aan kracht toeneemt. Reservisten hoeven niet opgeroepen te worden, omdat op dit moment zich genoeg mannen aanmelden. Ook de door president Vladimir Poetin ingevoerde oorlogsindustrie werpt zijn vruchten af. Fabrieken die eerder consumptiegoederen vervaardigden, maken nu munitie of ander wapentuig. De fabrieken draaien de klok rond en dat zeven dagen in de week.
En dan zijn er –en misschien wel vooral– de oude wapenfabrieken die eveneens continu in bedrijf zijn. Dat betreft productiecomplexen in het achterland van Moskou. Die zijn daar in de Tweede Wereldoorlog door Sovjetleider Jozef Stalin op veilige afstand van de oprukkende Duitsers neergezet. Door de oorlog in Oekraïne komt deze zware industrie weer tot bloei. De Neue Zürcher Zeitung (NZZ) typeerde deze bedrijven onlangs als ”oorlogsprofiteurs in de provincie”.
In Nizjni Tagil, een stad in de Oeral, staat zo’n fabriek. Het bedrijf heet Uralvagonzavod en het maakt tanks. Poetin komt er graag, aldus de NZZ. Dat hangt samen met demonstraties in de winter van 2011/12. Tienduizenden Moskovieten betoogden toen tegen de terugkeer van Poetin in het Kremlin en voor vrije verkiezingen. Een van de fabrieksdirecteuren bood Poetin aan om arbeiders te sturen als de politie het niet zou redden tegen de opstandelingen. De man werd na Poetins herverkiezing een van de hoogste ambtenaren in het land.
Poetin vroeg tijdens zijn bezoek of het ook goed met de stad gaat. Dat konden de leiding van de fabriek en enkele vooraf geselecteerde arbeiders niet ontkennen. Nizjni Tagil, een stad met 360.000 inwoners, gaat het weer voor de wind door de oorlog in Oekraïne.
Als we Poetin moeten geloven, profiteert heel Rusland ervan dat besloten is tot „het verdedigen van de soevereiniteit” en het trotseren van de westerse sancties. Dat is te veel gezegd. Grote steden als Moskou en Sint Petersburg en hun inwoners hebben de afgelopen twee jaar ingeleverd. Afgelegen gebieden gaat het wel voor de wind. Dat hangt ook samen met het feit dat uit deze minder ontwikkelde regio’s de meeste rekruten komen. Dat zorgt voor een financiële impuls. Zelfs al moeten de vrijwilligers hun uitrusting zelf betalen, dan blijft er nog wat over voor het thuisfront.
De NZZ vraagt zich af wie op de langere termijn de oorlogsprofiteurs zijn. Poetin heeft de verwaarloosde gebieden met hun fabrieken en inwoners nu hard nodig voor de oorlog tegen Oekraïne. Maar wordt de economische herverdeling in Rusland geconsolideerd? Eerder, en dat 25 jaar lang, had hij geen oog voor de periferie. Het is niet denkbeeldig dat als de oorlog voorbij is de regio’s weer in vergetelheid raken.