Voor Zweden komt met de toetreding een einde aan maanden van onzekerheid. Al in 2022 maakte het land in Scandinavië kenbaar zich –vanwege de Russische dreiging na de inval in Oekraïne– bij de NAVO te willen aansluiten. Even leek het erop alsof het land over een rode loper kon binnenlopen, maar twee NAVO-lidstaten gooiden roet in het eten: Turkije en Hongarije. Alle leden van het bondgenootschap moeten akkoord gaan, wil een land kunnen toetreden.

Nadat Turkije in januari van dit jaar het verzet staakte, waren de ogen gericht op de regering van premier Viktor Orbán. Boedapest had grote moeite met de Zweedse kritiek op de staat van de Hongaarse democratie. Zijn partij boycotte begin deze maand nog een bijeenkomst van het parlement over de Zweedse NAVO-toetreding. Eerst moest de Zweedse premier Ulf Kristersson maar eens een bezoek aan Hongarije brengen, zo klonk het.

Die ontmoeting vond vorige week vrijdag plaats. Met het treffen tussen beide regeringsleiders blijkt de kou uit de lucht te zijn gehaald. Orbán sprak tijdens een gezamenlijke persconferentie van hersteld vertrouwen. De landen maakten ook bekend een vliegtuigdeal te sluiten. Niets stond de toetreding van Zweden nog in de weg. Maandag ging het parlement in Hongarije na anderhalf jaar getalm akkoord.

Aanwinst

De deelname aan de militaire alliantie is een unieke stap voor het Scandinavische land, dat al twee eeuwen een beleid van neutraliteit voert. De Zweedse premier Kristersson sprak van een „historische dag”. Een belangrijke overweging voor Stockholm is dat het met de toetreding kan rekenen op de bescherming van het bondgenootschap. Het NAVO-lidmaatschap van Zweden zal „ons allemaal” sterker en veiliger maken, reageerde de topman van het bondgenootschap, Jens Stoltenberg.

Zweden is een belangrijke aanwinst voor de NAVO. Analisten wijzen niet alleen op een goed ontwikkelde defensie-industrie, maar ook op de strategische ligging van het land in het Oostzeegebied. Voor de kust van het nieuwe lid ligt Gotland, een eiland ter grootte van Noord-Holland. Vanaf daar bestrijkt Zweden –en daarmee nu dus ook de NAVO– het grootste deel van de Oostzee, zowel met radars als met luchtafweer en antischeepsraketten.

Buikpijn

Het zal de Russen ongetwijfeld buikpijn bezorgen, voor wie de Oostzee om diverse redenen belangrijk is. De zee is de thuisbasis van de Russische Baltische Vloot, een belangrijke onderdeel van de algehele zeemacht van Rusland. Met de toetreding van Zweden is de Straat van Sund, de belangrijkste zeestraat die de Noordzee met de Oostzee verbindt, samen met Denemarken volledig onder controle van NAVO-leden.

Daarnaast vervult Zweden een cruciale leemte in de vermogens van de NAVO aan de noordflank. De luchtmacht van het land is de grootste van Scandinavië en een van de grootste van Europa. Ook heeft het land geavanceerde onderzeeërs in gebruik en is het ervaren in het navigeren in de ondiepe Oostzee. Iets waar de Amerikanen niet toe in staat zijn.

Het Zweedse militaire budget voor 2024 is flink opgeschroefd, met 28 procent. „Zweden wordt momenteel geconfronteerd met de ernstigste veiligheidssituatie sinds de Tweede Wereldoorlog”, stelde het ministerie van Defensie vorig jaar. Volgens verwachting van het departement zal het land al dit jaar aan de 2 procentnorm van de NAVO voldoen. „Zweden zal een geloofwaardig, betrouwbaar en loyaal lid van de NAVO zijn”, belooft Stockholm.

Saab

Met de toetreding van Zweden krijgt Oekraïne er binnen de NAVO een nieuwe bondgenoot bij. Stockholm zegde vorige week nog een militair steunpakket ter waarde van bijna 700 miljoen euro toe aan Kyiv. De vijftiende en grootste tot nu toe. „De reden dat we Oekraïne blijven steunen is een kwestie van menselijkheid en fatsoen. Rusland is een illegale, niet-uitgelokte en onverdedigbare oorlog begonnen”, zei minister Jonson.
De defensieminister heeft de strijdkrachten vorig jaar gevraagd te onderzoeken of het Scandinavische land in staat is Zweedse Gripen-gevechtsvliegtuigen te sturen. Hij verbond daar wel een voorwaarde aan: Zweden moet eerst voor zijn eigen veiligheid toetreden tot de NAVO.
Nu die hobbel genomen is, hoeft een levering niet lang te duren, als het aan vliegtuigbouwer Saab ligt. „We verwachten dat als een dergelijk besluit door de Zweedse regering zal worden goedgekeurd, het een vrij snel proces zal zijn om het vliegtuig naar Oekraïne te sturen.”