Dat het voorjaar vroeg zijn intrede doet, is voor weinig mensen zo merkbaar als voor boswachter Henk-Jan van der Veen. In de natuur van Twente ziet hij links en rechts voorbodes van de lente. „Ik zie dat egels al druk scharrelen en dat vleermuizen nu al erg actief zijn. Dagvlinders vliegen ook al rond en de paddentrek gaat beginnen”, zegt Van der Veen. Dat deze dieren nu eerder ontpoppen of uit hun winterslaap komen, kan problemen veroorzaken. „Het is de vraag of er voor de magere egel die op zoek gaat naar insecten of de vlinder die op zoek gaat naar bloemennectar genoeg is te vinden”, stelt de boswachter.

De vroeg bloeiende bloemen en de bomen die eerder dan gebruikelijk vrucht dragen, kunnen schade lijden door hun vroege start. Dat komt door de lange nachten en soms lage temperatuur in februari, maart en april, legt ir. Joop Spijker van de Wageningen Universiteit uit. „Het eerdere bloeien geeft een groter risico op forse schade na een late nachtvorst”, zegt de onderzoeker beheer bos, natuur en stedelijk groen. Spijker heeft ook nog geen hommels gezien die al dat groen kunnen bestuiven. En minder bestuiving kan leiden tot verminderde groei van vruchten en zaadproductie bij planten.

De natuurlijke schema’s die door de eeuwen heen nauwkeurig zijn afgestemd, worden volgens Spijker verstoord door de snelle opwarming van de aarde. „Neem bijvoorbeeld de koolmees. Deze zangvogel broedt wanneer er genoeg rupsen voor de kuikens zijn. Doordat seizoenen nu eerder beginnen kunnen zulke ecosystemen uit de pas raken.

Krokussen

Planten als speenkruid, sneeuwklokjes en krokussen lopen ook voor op schema. In vergelijking met vijftig jaar geleden bloeien deze planten gemiddeld een maand eerder. Dit bleek uit cijfers van de website NatureToday, een website die bericht over de stand van de natuur en samenwerkt met de Wageningen Universiteit. Een halve eeuw geleden waren de temperaturen van deze februari, gebruikelijk voor begin april. Deze winter behoort tot de zes warmste winters sinds 1902. En hoe warmer de eerste twee wintermaanden zijn, hoe vroeger de bloeidatum. De vroegste bloei tot nu toe was in 2016. De gemiddelde temperatuur was toen 7,6 graden in december en januari. Dit seizoen komen december en januari uit op een gemiddelde van 5,4 graden. Tussen de jaren 1940 en 1959 was dit nog 2,1 graden.

Ook mensen hebben last van deze verschuiving volgens Spijker. Hij doelt met name op de hooikoortspatiënten. „Er waren zelfs al voor de jaarwisseling klachten van mensen die gevoelig zijn voor hazelaar- en elzenpollen”, zegt de wetenschapper. NatureToday meldt dat op dit moment onder meer de elzen massaal in bloei staan. De elzenpollenconcentratie liep de afgelopen week al flink op en de komende dagen zal de pollenconcentratie bij droog weer nog verder toenemen. Hierdoor zullen veel mensen volgens Spijker heftige hooikoortsklachten ervaren.