Een rechtbank in China veroordeelde maandag een Chinese Australiër tot de voorwaardelijke doodstraf. Zijn arrestatie, proces en uiteindelijke vonnis zeggen veel over hoe Peking omgaat met mensenrechten.
Yang Hengjun (59) gooide het in zijn leven nogal eens over een andere boeg. Zo emigreerde de vader van twee kinderen in 1998 naar Australië, nadat hij jaren voor de Chinese regering werkte. In zijn nieuwe vaderland begon hij een academische carrière en weer later startte Yang in de Verenigde Staten een onderneming die zich richtte op de Chinese markt. Intussen publiceerde de geboren Chinees online over de zegeningen van democratie en schreef hij spionageromans.
Of hij zich ook bezighield met spionage, is onduidelijk. Feit is dat Peking hem hiervoor in 2019 arresteerde, maar de exacte aanklachten zijn in nevelen gehuld. Yang, zijn familie en de Australische regering weerspreken de aantijgingen. De rechtszaken tegen Yang verschaften evenmin helderheid, aangezien de processen plaatsvonden achter gesloten deuren. En omdat Peking de man uitsluitend beschouwt als Chinees, mocht Canberra hem niet bijstaan.
Naast dat het lijkt dat Yang geen eerlijk proces krijgt, valt zijn brute behandeling in de gevangenis op. De man zou zijn dagen slijten in eenzaamheid, gemarteld zijn en gedwongen tot valse bekentenissen. Ook zou hij er slecht aan toe zijn, omdat een cyste van 10 centimeter op zijn nieren hem teistert en hem een medische behandeling wordt geweigerd.
Maandag bleek dat het altijd erger kan. Een rechtbank veroordeelde Yang tot een voorwaardelijke doodstraf, een straf die in levenslang kan worden omgezet als hij de komende twee jaar goed gedrag laat zien.
Hoewel de veroordeling nog niet definitief is, kan al wel worden gesteld dat de doodstraf of levenslang de cel in allebei wrede straffen zijn. Tegelijk lijken ze, ondanks alle mist rond het vergrijp van Yang, in geen verhouding te staan tot wat de geboren Chinees op zijn kerfstok zou hebben. Zijn vermeende wandaden komen niet eens in de buurt van wat het internationaal recht schaart onder ”meest ernstige misdrijven”.
Hoe Yangs behandeling –lees: mishandeling– te duiden? Volgens zijn vriend en collega Feng Chongyi wordt Yang helemaal niet gestraft voor spionage, maar moet hij boeten omdat hij het waagde Peking te betichten van mensenrechtenschendingen en pleitte voor democratie en rechtsstaat.
Feng zou weleens de spijker op zijn kop kunnen slaan. Ook Richard McGregor van de Australische denktank Lowy Institute denkt in die richting. Het ministerie van Staatsveiligheid heeft Yangs zaak behandeld, legt hij uit in een opiniestuk in de Britse krant The Guardian. Volgens hem werkt dit ministerie sinds het tijdperk-Xi aan een hard imago en scherpte het hiervoor spionagewetgeving aan. De boodschap die het departement met het vonnis volgens McGregor wil overbrengen: denk na voordat je China uitdaagt.
Het is onthutsend hoe China omgaat met burgers. Het land deinst er zelfs niet voor terug om iemand met een buitenlands paspoort te gebruiken om een dergelijke waarschuwing af te geven.
