De economische groei was volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) vorig jaar onvoldoende om de werkgelegenheid aan te jagen. „Het verleden leert dat pas bij een groei van meer dan 2 procent het aantal banen toeneemt”, aldus G. Bruinooge, directeur macro-economische statistieken en publicaties dinsdagmorgen. De werkgelegenheid nam in 2004 met 1,7 procent af ten opzichte van 2003. Dit is de grootste daling van de werkgelegenheid in ruim twintig jaar.

Onderzoeker M. Vergeer van het CBS wijt de bescheiden economische groei vooral aan de lage bestedingen van consumenten. „De burger hield in 2004 de hand op de knip.” Het consumentenvertrouwen, dat tussen juli 2003 en augustus 2004 steeg, liep in de laatste maanden van vorig jaar weer net zo hard terug. Bezuinigingsmaatregelen van de overheid en teruglopende werkgelegenheid maken consumenten terughoudend. „Consumenten zijn weer even somber als een jaar geleden.”

Ook de overheid besteedde in 2004 nauwelijks meer. Samen met de consumentenbestedingen vormden de overheidsuitgaven volgens Vergeer de afgelopen jaren „de motor van de Nederlandse economie.” Doordat de burger weinig vertrouwen heeft in de stand van de economie en in de eigen financiële situatie, blijkt hij meer te sparen. Het spaartegoed van burgers liep in 2004 met 15 miljard euro op tot bijna 200 miljard euro. Met een gemiddelde loonstijging in 2004 van 1,3 procent en een inflatie van 1,2 procent stond de koopkracht in 2004 ernstig onder druk.

In 2005 zal de koopkracht zelfs dalen, verwacht het CBS. Dit wordt veroorzaakt door loonmatiging, overheidsbezuinigingen en sterk gestegen sociale en pensioenlasten.

Het bescheiden economisch herstel werd vorig jaar voornamelijk gedragen door een exportgroei van 7,2 procent. Dit was vooral te danken aan de zogenaamde doorvoer: goederen die in Nederland worden ingevoerd en zonder bewerkingen weer worden geëxporteerd. Deze post nam in 2004 toe met 15 procent. Vooral de handels- en transportsector profiteerden hiervan.

Volgens CBS-onderzoeker Vergeer toont de meer dan evenredige groei in de doorvoer aan dat Nederland zich steeds meer ontpopt als distributieland. „Bovendien betreft de doorvoer veel elektronicaproducten en computers, bedrijfstakken die het afgelopen jaar sterker aantrokken dan andere sectoren.” Doorvoer levert de Nederlandse economie echter stukken minder op dan de export van producten die in Nederland worden geproduceerd. Dit gedeelte van de uitvoer groeide slechts met 4 procent. Vergeer wijt dit aan de relatief hoge loonkosten in Nederland.

In internationaal verband is de prestatie van de Nederlandse economie teleurstellend. Zowel in de Verenigde Staten (4,6 procent in 2004) als binnen de Europese Unie (1,6 procent) groeide de economie harder. In het vierde kwartaal lijkt de economische groei in Nederland zelfs weer iets te dalen.

Enkele indicatoren bieden volgens het CBS hoop voor de toekomst. Zo nam in het vierde kwartaal de werkgelegenheid iets minder af dan in de periodes daarvoor. Het aantal vacatures groeit, evenals het aantal uitzenduren. Vooralsnog lijkt de commerciële dienstverlening hier het meeste van te profiteren. Ook in de vervoer- en communicatiesector tekent zich volgens het CBS langzaam maar zeker een positieve omslag af. Daarnaast werd in de industrie na drie jaren van dalende productie in 2004 weer een lichte groei gemeten.