Uit de ruim tweehonderd pagina’s van het eindverslag blijkt dat pestgedrag, intimidatie, seksisme en discriminatie aan de orde van de dag zijn. Daarbij dringt zich de vraag op waarom eerst een onderzoek nodig was om dit kwaad aan het licht te brengen. Als dat zo veelvuldig voorkomt, had dit toch al eerder gesignaleerd moeten worden? Tekent het grote zwijgen daarover niet het meest de bedorven sfeer? Is daarmee ook niet getekend dat het leiderschap in Hilversum op essentiële punten faalt? Liepen bestuurders en afdelingshoofden met oogkleppen op?

De redenen waarom dit bederf van de werksfeer kon gedijen zijn volgens de schrijvers van het rapport divers. De hoge werkdruk, de keiharde deadlines die bij de media gelden en de eis uitmuntende kwaliteit te bieden, zijn factoren die zeker aan de slechte werksfeer hebben bijgedragen. Daarbij komt ook dat er in de media wordt gewerkt binnen een commandostructuur. Zo van: Je moet dít leveren en wel nú!

De commissie-Van Rijn noemt verder de bijna onaantastbare positie van toppresentatoren. Die worden, dankzij hun positie, vaak op hun wenken bediend, ook als zij buitensporige eisen stellen, zich onhebbelijk gedragen en zelfs als ze over de grens van het betamelijke gaan. Nu kan mensen niet kwalijk worden genomen als zij uitmuntend zijn in hun werk. Daarnaast heeft vrijwel elke organisatie boegbeelden nodig. Die dragen in hoge mate bij aan de naamsbekendheid en het imago. Sommige presentatoren behoren tot deze categorie. Maar daarmee is nog niet geoorloofd dat deze mensen buiten hun schoenen gaan lopen en zich dingen veroorloven die van anderen niet gepikt worden. Dat blijkt in Hilversum veelvuldig voor te komen.

Dat gevaar is echter niet alleen aanwezig bij de publieke omroep. Het is een reëel risico bij elke organisatie, bedrijf en ook in de kerken. Ook daar kunnen vooraanstaande figuren gemakkelijk over de schreef gaan. Daarvan moeten de betrokkenen en hun omgeving zich terdege bewust zijn.

Een van de aanbevelingen in het rapport-Van Rijn is dat bestuurders en presentatoren begeleiding krijgen om uitwassen te voorkomen. Dat gaat verder dan een jaarlijks functioneringsgesprek. Voor mensen die veel verantwoordelijkheden dragen is het van belang dat hun geregeld de spiegel wordt voorgehouden. Juist om ontsporingen in hun gedrag te voorkomen.

Daarbij hebben medewerkers van de werkvloer die het lef hebben kritisch te zijn, een cruciale rol. Hun kritische reflectie kan leidinggevenden behoeden voor grensoverschrijdend gedrag. Dat geldt niet alleen voor Hilversum, maar voor elke instelling en ook voor elke kerkelijke gemeente.