Von Ahn, geboren in Guatamala en nu wonend en werkend in de Verenigde Staten, is de maker van Duolingo. Een computertoepassing die gratis taalonderwijs aanbiedt in tientallen talen. Duolingo heeft veel weg van een spelletje en maakt gebruik van technieken die sociale media zo verslavend maken.

De computerwetenschapper vertelt erover in een –Engelstalige– TED-talk, een korte en toegankelijke presentatie waarin mensen iets delen over hun vakgebied of missie. Bijna 5 miljoen mensen bekeken de voordracht en daarmee kwam hij op de tweede plaats in de top 10 van meestbeluisterde TED-talks van 2023.

In zijn voordracht legt Von Ahn uit waarom hij bij vreemde talen en niet bij vakken als wis- en natuurkunde uitkomt. Talenkennis, vooral van Engels, levert direct wat op bij de zoektocht naar een baan en vertaalt zich meteen in betere levensomstandigheden. Een belangrijk punt voor de bedenker van Duolingo, die opgroeide in een eenoudergezin in een arm land.

De gratis app maakt taalonderwijs bereikbaar voor iedereen die een telefoon heeft. Mensen uit het rijke Westen die kiezen voor de versie zonder advertenties en met meer mogelijkheden, betalen voor het onderwijs aan minderbedeelden, legt de maker uit.

Von Ahn maakt grif gebruik van dezelfde psychologische technieken die TikTok, Instagram en ook spelletjes zo populair en verslavend maken. De belangrijkste is de streak, een opeenvolgende reeks van dagelijkse deelname die gebruikers niet graag onderbreken. Bij apps als Snapchat of Instagram is er veel kritiek op de verslavende werking die van een streak uitgaat, maar bij taalonderwijs houdt het mensen juist bij de les.

Een ander beproefd middel is het sturen van herinneringen. Duolingo verzendt ze standaard na 24 uur. Want wie vandaag om drie uur tijd had, heeft dat waarschijnlijk morgen ook, aldus Von Ahn.

Meldingen zijn in het geval van Duolingo zeker verantwoord, meent de computerwetenschapper. Dan voedt het niet een verslaving, maar is het een aansporing om weer aan de slag te gaan. Na een studiestop van zeven dagen verschijnt de laatste melding, waarin staat dat dit het laatste bericht is. Het gevolg is dat mensen terugkomen. Von Ahn ziet het met een mengeling van plezier en verbazing gebeuren.

Zo verslavend als TikTok en Instagram zal Duolingo nooit worden, erkent Von Ahn. Dat hoeft ook niet. Persoonlijke motivatie doet de rest. Mensen komen om iets te leren. Bijkomend voordeel is dat de app geen schuldgevoel oplevert. Duolingo spelen voelt niet als verloren tijd, maar als verantwoorde tijdsbesteding.

Von Ahns boodschap is helder en vraagt om een test. En hij heeft gelijk. Voor ik het weet zit ik om half-twaalf ’s avonds klaarwakker en enthousiast Duolingo te spelen. Of ik en mijn gezin daar morgen nog zo blij mee zijn, is overigens maar de vraag. De melding na 24 uur, daar zal ik geen last van hebben, denk ik als ik tegen enen afsluit. Dan lig ik zeer waarschijnlijk op bed. Maar de volgende dag blijkt het grappige groene uiltje alweer vroeg paraat in mijn meldingen, met een „belangrijke” mededeling.

De lesjes zijn met een afwisseling van schrijven, spreken en luisteren aardig compleet. Toch is na een paar dagen is mijn enthousiasme wel wat bekoeld, maar dat komt vast omdat ik de gratis versie heb. De lesjes Engels bevatten veel herhaling, de aangeleerde woorden zijn niet altijd even relevant en de aandacht voor grammatica is beperkt. Je doet iets omdat het er zo wordt ingepompt, niet omdat je snapt waarom. Maar goed, zo maken jonge kinderen zich ook een taal eigen. Onderdompeling en veel herhaling zijn ongetwijfeld nuttige instrumenten in de handen van een taaldocent, maar daarmee heb je niet meteen gedegen onderwijs. Desondanks is het beter dat iemand die elk vrij moment naar zijn telefoon grijpt een paar taallesjes doet dan dat hij doelloos scrolt of nutteloze filmpjes bekijkt.