Snelle uitweg uit neerwaartse spiraal is nodig om te voorkomen dat het Midden-Oosten ontploft
Oorlog in Gaza, dreiging vanuit Libanon, aanvallen in de Rode Zee, geweld tussen Iran en Pakistan. De conflicten in het Midden-Oosten breiden zich in rap tempo uit. Er moet snel een weg terug uit de neerwaartse spiraal worden gevonden, om te voorkomen dat het kruitvat ontploft.
Die uitweg lijkt echter verder weg dan ooit. Want vooralsnog escaleert de situatie in het roerige gebied alleen maar. Het grote probleem in het Midden-Oosten is dat alles met elkaar is verstrengeld. Tegengestelde regionale en internationale belangen –zowel religieus, politiek als economisch– zorgen voor een explosieve mix, die weinig nodig heeft om tot een uitbarsting te komen.
De vrees daarvoor werd des te meer realiteit bij het begin van de oorlog tussen Israël en Hamas, en vooral toen ook andere bondgenoten van Iran zich met het conflict gingen bemoeien. De Verenigde Staten stuurden extra oorlogsschepen naar het Midden-Oosten en dreigden Teheran met ernstige consequenties als het zich verder in de strijd zou mengen. Die waarschuwing had vooral betrekking op het intomen van de Libanese terreurbeweging Hezbollah en door Iran gesteunde milities aan de noordgrens van Israël.
Een totale oorlog tussen Israël en Hezbollah is vooralsnog uitgebleven. Dat neemt niet weg dat die dreiging nog altijd volop aanwezig is. Vrijwel dagelijks schiet Hezbollah raketten en andere projectielen op Israël af, waarop het Israëlische leger met vergeldingsaanvallen reageert. Daarbij zijn al tientallen doden gevallen. De Israëlische minister van Defensie, Yoav Galant, verklaarde deze week dat een oorlog met Hezbollah dichterbij is dan ooit en dat het leger op alles is voorbereid.
De vraag is daarom of de Amerikaanse afschrikking nog wel afdoende is. Zeker nu de Israëlische militaire operaties in de Gazastrook worden afgeschaald en Israël zich mogelijk opmaakt voor een grote confrontatie aan de noordgrens.
In de rest van de regio lijkt die afschrikking evenmin te werken. Ondanks Amerikaanse en Britse aanvallen op de Houthirebellen in Jemen worden nog steeds raketten op schepen in de Rode Zee afgeschoten. Jihadistische groeperingen in Irak en Syrië nemen Amerikaanse doelen onder vuur. En het recente geweld in de grensregio tussen Iran en Pakistan heeft weer een geheel nieuwe dimensie aan de regionale dreiging toegevoegd.
Het toverwoord in dit soort crisissituaties is normaal gesproken diplomatie. Maar wat valt er te praten als militante groeperingen opereren vanuit falende staten, die nauwelijks effectief gezag over hun eigen grondgebied kunnen uitoefenen? Wat valt er te onderhandelen met een land als Iran, dat al jarenlang bezig is om Israël in de tang te nemen en via door de staat gesponsord terrorisme onrust in de regio te zaaien?
Daarom regeert vooralsnog de taal van geweld in het Midden-Oosten.