Op 13 december nam de Tweede Kamer een motie van Jasper van Dijk (SP) en Esther Ouwehand (PvdD) aan waarin ze opriepen om het verplichte eigen risico van 385 euro per jaar zo snel mogelijk af te schaffen. Aanleiding was een onderzoek van EenVandaag waaruit bleek dat een op de vier mensen het afgelopen jaar zorg meed omdat ze het eigen risico niet konden betalen.

De maatregel zou mensen die weinig te besteden hebben moeten helpen, was de gedachte. Maar volgens Anja van Balen, sectorbankier zorg bij de ABN Amro, werkt het afschaffen van het eigen risico juist contraproductief. „Elke Nederlander gaat dan 300 euro per jaar extra betalen, ook mensen die geen zorgkosten maken.”

Volgens Van Balen betaalden Nederlanders vorig jaar 3,3 miljard euro aan eigen risico. Daarnaast neemt de zorgvraag door het afschaffen van het eigen risico naar verwachting toe met 2,7 miljard euro, volgens een schatting van het ministerie van Volksgezondheid. Bij elkaar is dat 6 miljard euro, omgerekend 300 euro per premiebetaler. „Dat geld moet ergens vandaan komen, bij de premiebetaler dus. Daarom schiet de burger niets op met het voorstel.”

Mensen die de zorg niet kunnen betalen, zijn volgens de bankier meer gebaat bij gerichte overheidssteun. „Geef mensen met een uitkering 385 euro per jaar. Dat kost in totaal 2 miljard, heb ik berekend, wat het ministerie van Sociale Zaken zou kunnen bekostigen. Dat deze mensen de zorg niet kunnen betalen, is een probleem van bestaanszekerheid. Dat zou niet op het bordje van VWS moeten komen.”

Dat mensen de eerst 385 euro aan zorgkosten momenteel zelf moeten betalen, zorgt er volgens Van Balen voor dat ze goede keuzes maken. „Ze vragen zich nu bijvoorbeeld af of het nodig is om een foto van een zere enkel te laten maken. Of dat het wel zin heeft om naar de fysiotherapeut te gaan bij gewrichtsklachten. Als alles straks gratis is, wordt de drempel naar een zorgverlener wel heel laag. Dat betekent ook dat mensen die de zorg écht nodig hebben, dan mogelijk langer op de wachtlijst komen te staan.”