Smit zei zich zorgen te maken over maatschappelijke ontwikkelingen, de verharding in de samenleving en ook in de politiek. „Deze tijd vraagt om ‘wakkere mensen’ die de tekenen van deze tijd verstaan en waar nodig weerstand kunnen bieden tegen krachten die onze democratische rechtstaat bedreigen”, aldus Smit. „Wakker in de zin van ‘waakzaam’. Wakker om goed naar de ander te kunnen luisteren, begrip op te brengen voor wat die ander beweegt en om een zuiver onderscheid te maken tussen het eigen belang en het algemeen belang.”

De Zuid-Hollandse commissaris, die wel vaker zijn mening geeft over maatschappelijke thema’s, omschreef zijn nieuwjaarsspeech zelf als een hartenkreet. In een zaal met enkele honderden gasten (onder wie ambassadeurs, landelijke en lokale politici en vertegenwoordigers van bedrijven) uitte Smit zijn zorgen, onder meer over de democratie.

„Er kan bijna geen normaal gesprek meer gevoerd worden over verschillen van opvattingen en politieke ambities. De ander is immers niet je politieke tegenstander met wie je een goed dispuut voert en probeert een brug te slaan, maar eerder je vijand die je moet verslaan en met wie je categorisch van mening verschilt. En op het moment dat je politieke tegenstander je vijand is geworden, loopt elk gesprek dood. Terwijl juist het publieke en politieke debat essentieel is voor ons.”

Smit riep de politici van Provinciale Staten dan ook op steeds gezamenlijk te „zoeken naar de beste oplossingen voor grote vraagstukken”. Hij kreeg na zijn speech een lang applaus uit de zaal.