De sterke daling is vooral toe te schrijven aan de hypotheekaanvragen op de niet-kopersmarkt. Daar gaat het bijvoorbeeld om aanvragen voor het over- of bijsluiten van een hypotheek, waarvan het aantal in 2023 ruim halveerde ten opzichte van het jaar daarvoor. HDN schrijft dat toe aan het feit dat veel mensen, met name in het eerste kwartaal van 2022, wel massaal over- en bijsloten om verdere rentestijgingen voor te zijn.

Het aantal hypotheekaanvragen op de kopersmarkt viel bijna 8 procent lager uit dan in 2022. Gemiddeld werden die aanvragen gedaan voor een bedrag van 333.000 euro, 3 procent minder dan in het jaar daarvoor. Volgens directeur Reinier van der Heijden van HDN heeft dat te maken met de „weerbarstige start” van het jaar. „De woningmarkt zat toen op een dieptepunt na de rentestijgingen aan het einde van 2022. Gedurende het afgelopen jaar zijn zowel het gemiddelde hypotheekbedrag als de gemiddelde woningwaarde weer gestaag toegenomen.”

Bovendien ziet hij in het laatste kwartaal van 2023 een stijging van het aantal aanvragen op jaarbasis voor de koop van een woning. „Dit wijst erop dat de kopersmarkt zich in 2023 weer heeft hersteld”, meent Van der Heijden.

HDN spreekt verder van een „goed jaar voor starters”. Vooral voor de starter die volgens de dataorganisatie voor zekerheid kiest: met een vast inkomen, een hypotheek met NHG en een relatief goedkope woning. Die groep was het grootst op de kopersmarkt, gevolgd door zogeheten opstromers. Dat zijn mensen die een nieuwe woning kopen met een hogere marktwaarde.

Het aandeel opstromers is wel flink kleiner geworden. Dat heeft volgens HDN onder meer te maken met het aantal hypotheekaanvragen voor nieuwbouwwoningen. Dat daalde met bijna een derde tot iets minder dan 15.000, als gevolg van minder afgegeven bouwvergunningen. Maar ook het aandeel opstromers dat koos voor een bestaande woning liep met 27 procent terug naar bijna 46.000.