Met de metro is het vanuit het centrum van de Duitse hoofdstad een flink stuk sporen om er te komen, bij die groene gordel in het uiterste westen van de stad. En daarna is het nog een hele tippel door de chique wijk, maar ’t is het méér dan waard.

Het landhuis ligt aan de rand van het meer en was in januari 1942 het decor voor een van de afschuwelijkste conferenties uit de geschiedenis. Hier, in een ruimte met een adembenemend uitzicht over de Wannsee, bespraken vijftien mannen de Endlösung van het Jodenprobleem. Dat klinkt nog redelijk beschaafd, maar het ging om brute moord. Hoe breng je zo’n 11 miljoen Europese Joden zo snel en effectief mogelijk om? Dat was de vraag.

Ik wilde eigenlijk schrijven dat ik in dit landhuis eigenlijk nooit meer iets nieuws ontdek. Maar deze keer was dat toch wel het geval. Onder de vijftien mannen die hier rond de tafel zaten, was ook ene Martin Luther. Ik schrik. Vast geen familie van de reformator, maar toch is het pijnlijk die overbekende naam juist hier te lezen.

De stilte drukt, terwijl ik door de kamers loop, op m’n trommelvliezen. De weinige bezoekers schuifelen zwijgend van het ene uitlegbord naar het andere en van de ene ruimte naar de andere. Alleen het parket kraakt onder de stappen.

Een dame die hier vrijwilliger is, vraagt heel beleefd of ze me een paar vragen mag stellen. Natuurlijk stem ik toe. Wat ik het belangrijkste van deze plaats vind? Dat de herinnering blijft. Dat nooit vergeten wordt wat er met die 6 miljoen Joden gebeurde. 
Waarom het zo stil is, vraag ik haar. Ze haalt haar schouders op. Geen toeristenseizoen en voor de gezelligheid hoef je hier ook niet te komen, zegt ze glimlachend. Ik knik. Uit beleefdheid. Want dat er geen toeristen in Berlijn zouden zijn, is onzin. In het centrum was het overal stampvol en op de metrostations is er ook vandaag geen doorkomen aan.

In de metro terug naar m’n hotel lees ik op m’n mobiel dat er op de Nederlandse stations weer pro-Palestijnse demonstraties gepland staan. En ik denk aan al die Joden die tijdens dit soort protesten treinstations en Schiphol mijden.

„From the river to the sea, we all need therapy”, schrijft iemand op X. Wás het maar zo simpel.