Tien jaar na de pro-Europese demonstraties op het Maidanplein in de Oekraïense hoofdstad Kyiv is het een feit. Onverwacht besloten de EU-regeringsleiders donderdagavond in Brussel tot het openen van toetredingsonderhandelingen met 
Oekraïne en Moldavië. De Hongaarse premier Viktor Orbán leek vooraf vast van plan een besluit daarover te blokkeren.

Maar de Duitse bondskanselier Olaf Scholz adviseerde hem voor de stemming even een kopje koffie te halen. Orbán verliet een moment de zaal, kwam terug en het besluit was beklonken. Het idee stelde de andere EU-leiders in staat de onderhandelingen met Oekraïne unaniem goed te keuren, terwijl Orbán nog steeds kan zeggen dat hij niet voor heeft gestemd. „Ik bedank bondskanselier Scholz voor zijn persoonlijke inzet”, reageerde de Oekraïense president Volodymyr Zelensky op X.

Op Facebook reageerde Orbán dat het „een slechte beslissing” is om toetredingsonderhandelingen met Kyiv te starten. Hij blijft het een „volstrekt onzinnig en irrationeel besluit” vinden en verzekerde dat zijn land hieraan niet wil meedoen. Oekraïne is volgens Orbán gewoon niet klaar voor onderhandelingen. Nu de andere 26 EU-landen willen doorzetten, moeten ze „hun eigen weg” maar gaan.

Hoewel Hongarije niet bij de stemming aanwezig was, is het besluit wel geldig, verzekerden hoge EU-diplomaten achteraf. Orbán was „kortstondig afwezig” op een „vooraf afgesproken en constructieve manier”, aldus een van hen.

Met de kunstgreep was een van de belangrijkste vraagstukken van de EU-top ineens opgelost. Zijn echte verzet bewaarde Orbán echter tot de onderhandelingen over de verhoging van de Europese meerjarenbegroting. De andere 26 lidstaten wilden 17 miljard euro aan giften en 33 miljard aan gunstige leningen voor 
Oekraïne uittrekken de komende vier jaar. Maar een besluit over het toekennen van dat geld aan Kyiv wist Orbán te blokkeren.

De regeringsleiders praten nu in januari verder om over de financiële steun aan Oekraïne overeenstemming te bereiken. Demissionair premier Mark Rutte denkt „dat we er dan uit gaan komen”. De Hongaarse premier kan niet met goed fatsoen op één avond tweemaal bakzeil halen, suggereren EU-bronnen. Orbán zou zich over een maand inschikkelijker kunnen opstellen. Het is onduidelijk wanneer de top precies zal zijn. „We hebben tijd”, meent Rutte. „Het is niet zo dat Oekraïne nu zonder geld zit.”

Omhelzing

„Een overwinning voor Oekraïne” en „voor heel Europa”, zo omschreef de Oekraïense president Zelensky op X het feit dat zijn land mag beginnen met gesprekken over toetreding. „We voelen de warme omhelzing van Europa”, reageerde de Moldavische president Maia Sandu op X.

De lidstaten namen niet alleen besluiten over Oekraïne en Moldavië. Zo wordt Georgië de status van kandidaat-lid verleend. Met Bosnië-Herzegovina opent de EU toetredingsonderhandelingen zodra het land aan meer voorwaarden voldoet.

De EU-leiders spraken ook over het ophogen van de meerjarenbegroting voor de komende vier jaar. Nederland wil behalve het extra geld voor Oekraïne geen verhoging van de begroting, maar vindt dat Brussel moet bezuinigen in plaats van extra geld van de lidstaten te vragen.

Volgens een EU-bron liggen de door de landen geaccepteerde verhogingen van de budgetten nu rond een derde van het door de Commissie gevraagde bedrag van 66 miljard euro. Vrijdag moet blijken waarop de EU-leiders uitkomen.