Afgelopen zomer leverden ze, op verzoek van het Rijk, allemaal hun plannen in voor het Provinciaal Programma Landelijk Gebied (PPLG). Daarin beschrijven de provincies hoe ze met een gebiedsgerichte aanpak de doelen voor water, natuur, klimaat en stikstof denken te gaan halen. De afgelopen maanden kwam er steeds meer kritiek vanuit de provincies. Ze vinden dat het Rijk veel van ze vraagt, maar daar weinig voor teruggeeft. Zo is nog altijd niet duidelijk hoe de plannen betaald moeten worden.

De provincies roepen het volgende kabinet op „een andere koers” te gaan varen. „De nieuwe kabinetsformatie biedt een kans om de samenwerking tussen Rijk en provincies met betrekking tot de opgaven voor het landelijk gebied te vernieuwen en te verbeteren”, zegt de Friese gedeputeerde Femke Wiersma, binnen het IPO voorzitter van de bestuurlijke adviescommissie landelijk gebied.

De provincies doen nu „een aanbod” aan de vier partijen die praten over kabinetsvorming (PVV, VVD, NSC en BBB). Zodra er een nieuwe regering is, willen de provincies „wederzijdse afspraken” maken met het Rijk en die dan binnen een half jaar vastleggen in een bestuursakkoord. Onder meer over een wetenschappelijk vastgestelde (hogere) drempelwaarde voor stikstof, waarmee de vastgelopen vergunningverlening voor onder meer PAS-melders weer op gang zou moeten komen.

Enkele weken geleden kregen de provincies feedback van het Rijk op hun concept-plannen. In veel gevallen was de boodschap dat die concreter gemaakt moeten worden. Daar hebben ze tot uiterlijk 1 oktober 2024 de tijd voor. Zuid-Holland liet al weten dat deze deadline „onhaalbaar” is, omdat er vanuit de ministeries te weinig duidelijkheid zou worden gegeven over onder meer de financiën.

Demissionair minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof) heeft 24,3 miljard euro gereserveerd, maar de komst van het zogeheten transitiefonds is controversieel verklaard door de Eerste Kamer. Pas als er een nieuw kabinet is, kan dit fonds er komen.