Voedingskundigen krijgen het tijdens hun opleiding mee: vruchtensap is ongezond, want het bevat evenveel suiker als frisdrank. Een glas sinaasappelsap, goed voor vier tot vijf suikerklontjes, zou daarom even slecht zijn als een glas cola.

Maar dat beeld behoefte nuance, stelt Scheffers. De onderzoeker, die vorige week aan de Universiteit Utrecht promoveerde, ontdekte dat puur vruchtensap –zonder toevoegingen– gunstige effecten lijkt te hebben. Mensen die maximaal zeven kleine glazen per week drinken, blijken namelijk 12 tot 15 procent minder risico op hart- en vaatziekten te lopen dan mensen die helemaal geen vruchtensap drinken. Ook is hun risico op diabetes type 2 en astma niet verhoogd. Vanaf acht glazen per week verdwijnt het beschermende effect.

Scheffers vermoedt dat het positieve effect op hart- en vaatziekten te danken is aan zogeheten antioxidanten, zoals vitamine C en flavonoïden. „Volgens de literatuur zouden die gunstig kunnen zijn in het voorkomen van cel- en weefschade.”

Gebit

De voedingswetenschapper analyseerde gegevens van zo’n 44.000 mensen, die zo’n 25 jaar zijn gevolgd. In het onderzoek, een samenwerking tussen het RIVM en UMC Utrecht, vergeleek ze mensen die geen of weinig vruchtensap drinken met mensen die dat matig of veel doen.

Kan het zijn dat vruchtensapdrinkers minder hartkwalen hebben dan niet-drinkers omdat ze meer op hun voeding letten? „Uit ons onderzoek onder volwassenen blijkt inderdaad dat ze een gezonder eet- en leefpatroon hebben”, zegt Scheffers. „Maar met die factoren hebben we in onze analyses rekening gehouden.”

Het Voedingscentrum raadt het drinken van vruchtensap af, gezien de hoeveelheid suikers en het feit dat de zuren in sap slecht zijn voor het gebit. Moet dat advies van tafel? Zover wil Scheffers niet gaan. „De voedingsrichtlijnen worden altijd gebaseerd op meerdere studies.”

Maar, zegt ze: het advies van het Voedingscentrum is gebaseerd op richtlijnen van de Gezondheidsraad uit 2015. „Dat is inmiddels acht jaar geleden. Toen was er nog maar weinig onderzoek beschikbaar over vruchtensap.”

Tussencategorie

Het beperkte aantal studies verklaart volgens Scheffers ook waarom de adviezen tussen landen nogal verschillen. Zo staat een glas pure vruchtensap volgens de gezondheidsinstanties van Engeland en de Verenigde Staten gelijk aan een stuk fruit. Dat advies gold tot 2015 ook in Nederland.

Toch gaat er volgens Scheffers niets boven fruit. „Wij zien vruchtensap als een tussencategorie: het is gezonder dan frisdrank, maar minder gezond dan fruit. Mijn advies is daarom om fruit te eten en niet te drinken. Eet ten minste 200 gram per dag.” Een maximumlimiet noemt ze niet, omdat mensen er niet snel te veel van eten.

Vruchtensuiker (fructose) kan leiden tot leververvetting, bleek halverwege november uit promotieonderzoek van Amée Buziau aan het Maastricht UMC+. Vooral vruchtensap en frisdrank lijken schadelijk; fruit eten kan geen kwaad. Is het toch niet beter om helemaal geen vruchtensap te drinken? „Ik heb geen onderzoek gedaan naar fructose en wil daarom geen grote woorden gebruiken”, zegt Scheffers. „Maar ik zie vooralsnog geen reden om aan te nemen dat je vruchtensap zou moeten vermijden. De vraag is hoeveel fructose je zou mogen binnenkrijgen voordat het ongezond wordt.”