Goede lezers worden niet geboren, maar gemaakt. De dinsdag gepresenteerde cijfers over de dalende leesvaardigheid van Nederlandse scholieren geven opvoeders daarom huiswerk mee. Want een leescrisis onder tieners is niet alleen een probleem voor de jongeren zelf, maar voor de hele maatschappij.
Ruim 30 procent van de Nederlandse scholieren loopt het risico onvoldoende geletterd het onderwijs te verlaten, zo constateert de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) in haar driejaarlijkse internationale onderzoek naar de prestaties van 15-jarigen. Concreet lukt het die groep niet een bijsluiter te begrijpen, een sollicitatieformulier in te vullen of bankzaken te regelen.
Bij een dergelijk percentage gaan alle alarmbellen rinkelen. Want een goede leesvaardigheid is van grote betekenis voor het volwaardig meedoen in de maatschappij. Het geconcentreerd kunnen lezen van boeken of langere teksten –het zogeheten diep lezen– is immers de sleutel voor het goed leren op school en het zelfstandig functioneren in de samenleving. En enkel de jongere die heeft geleerd onderscheid te maken tussen feiten en meningen, houdt zich staande in het woud van nepnieuws.
Daarmee kan de betekenis van een goed begrip van het geschreven woord moeilijk worden overschat. Dat geldt op weliswaar een andere manier, maar in niet mindere mate voor het begrip van de Bijbel. Met die gedachte in het achterhoofd roept de terughoudendheid van de Gereformeerde Bijbelstichting (GBS) met betrekking tot het aanpassen van de Statenvertaling (SV) vragen op. De GBS beschouwt archaïsche woorden als ”mitsgaders” en ”dewijl” als voldoende bekend en laat het overgrote deel van de tekst geheel onveranderd, zo stelde de stichting in het jongste nummer van haar blad StandVastig.
In het licht van de resultaten van het OESO-onderzoek zou het verstandig zijn die terughoudende benadering te heroverwegen, zeker met het oog op de verstaanbaarheid van de Bijbel voor jongeren. Als een fors deel van de scholieren korte, eenvoudige teksten al niet snapt, biedt dat weinig reden tot optimisme over hun begrip van de SV.
Lezen vraagt rust, inspanning en concentratie. En dat klinkt het gros van de jongeren vandaag de dag niet als het hoogste ideaal in de oren. De vluchtige wereld van sociale media voelt voor tieners vaak een stuk toegankelijker dan de trage wereld van het boek. Veelzeggend is ook dat de deze week verschenen video over de populaire game GTA 6 in één etmaal ruim 90 miljoen keer bekeken werd.
Redelijkerwijs kan niet van jongeren zelf verwacht worden dat zij het tij keren. In een wereld die draait om snelheid en oppervlakkigheid hebben zij hulp nodig om de rust en diepgang van het boek te zoeken. Dat is iets wat iedere opvoeder –in gezin, school, en kerk– ter harte zou moeten nemen.
