Verschijningen van engelen. Onmogelijke zwangerschappen. Wonderlijke boodschappen en geboortes. Beloftes die in vervulling gaan. De eerste twee hoofdstukken van het Lukasevangelie zijn er vol mee. God heeft gedacht aan Zijn genade. Hij gaat het langbeloofde heil werkelijkheid doen worden. Een kind, hét Kind wordt geboren; een zoon, dé Zoon wordt gegeven. God met ons, Immanuël.

In zijn vertelling van het heilsgebeuren geeft Lukas opmerkelijk veel aandacht aan de reactie van mensen op de aangekondigde gebeurtenissen. Zacharias en Maria, en even later de herders en Simeon en Anna: ze raken vervuld van de Geest, ze gaan profetisch spreken, komen in beweging, gaan het anderen vertellen. En… ze gaan in veel gevallen zingen. Zingen dat God heeft omgezien naar een eenvoudig meisje. Zingen van de innerlijke bewegingen van Gods barmhartigheid. Zingen van het Licht tot verlichting van de heidenen.

In de geschiedenis van de kerk zijn drie van deze lofzangen tot het vaste zangrepertoire gaan behoren. Al eeuwen klinken de Lofzang van Zacharias (in het Latijn: ”Benedictus”), de Lofzang van Maria (”Magnificat”) en de Lofzang van Simeon (”Nunc dimittis”) in de getijdenliturgie van kerken en kloosters. En precies deze drie ”cantica” krijgen in de 16e eeuw ook in de gereformeerde reformatie in ons land de nodige aandacht. De ene na de andere berijmer (Utenhove, Datheen, Marnix van Sint-Aldegonde) neemt een versie van de lofzangen op in zijn psalmboek. Met als gevolg dat deze drie liederen nog altijd een vaste plek innemen in de collectie ”Eenige Gezangen” achter in elk psalmboek. En ze worden graag gezongen, met name in de periode van advent en Kerst.

Engelen

Wie Lukas 1 en 2 nauwkeurig leest, ziet echter dat er nóg meer gezongen wordt in deze hoofdstukken. De engelen heffen voor het oor van de herders een lied aan: ”Ere zij God”. De Latijnse versie daarvan (het ”Gloria”) of de lutherse variant daarop (”Allein Gott in der Höh sei Ehr”) hebben in bepaalde tradities eveneens een lang spoor getrokken. En ook Marnix biedt in zijn psalmboek van 1591 een berijming van deze engelenzang aan – te zingen op de melodie van Psalm 80.

Maar één lied van Lukas is eigenlijk altijd over het hoofd gezien. Dat van Elisabet. Ook zij, de nicht van Maria en de moeder van Johannes de Doper, gaat zingen. Het staat er zelfs heel sterk, net als even later bij Zacharias: ze wordt vervuld van de Heilige Geest en roept het uit met luide stem. Ze gaat profeterend zingen en zingend profeteren. In nauwe aansluiting bij wat Gabriël zo-even tegen Maria heeft gezegd, bazuint ze het uit: dat Maria gezegend is, en dat de Vrucht van haar schoot gezegend is, en dat de moeder van haar Heere (”Kurios”) zalig is omdat ze geloofd heeft wat de Heere haar heeft laten boodschappen.

Bijzonder detail: het is de vrucht in haar éígen schoot –die even later Johannes zal worden genoemd– die Elisabet de maat aangeeft. Want het is het kindje in haar buik dat een vreugdesprong maakt als Maria binnenstapt, en dán komt de Geest over Elisabet en gaat ze zingen. En vervolgens neemt Maria het over en zingt ze háár bekende lied.

Zegenspreuk

Zoals gezegd, het lied van Elisabet is in de geschiedenis van de kerk eigenlijk nooit als lofzang herkend. Misschien vanwege de inhoud. Want terwijl de drie bekende ”cantica” over Gods heilswerk zingen (Zacharias, Maria) of de Heere zingend aanspreken (Simeon), is Elisabets zang in feite een zegenspreuk richting Maria. Zíj wordt toegezongen en tegelijk publiekelijk uitgeroepen als de moeder van de Heere. Moet je dat nazingen?

Toch zijn er inmiddels berijmingen van het lied van Elisabet op de markt. Twee predikanten hebben de achterliggende jaren de pen gepakt en de tekst van Lukas 1:42-45 in de vorm van een zingbaar lied gegoten. Ds. C.J. Meeuse (Arnemuiden) geeft in zijn bundel ”Bijbelse gezangen” uit 2014 een berijming van Elisabets lofzang op de melodie van Psalm 89. En de bundel ”Weerklank” uit 2016 bevat een berijming van Elisabets lied van de hand van ds. A. Visser (Harderwijk) op de melodie van de Lofzang van Maria.

Wie wil, kan dus de komende weken deze onbekende lofzang alsnog op de lippen nemen.