December telt vier adventszondagen, om toe te leven naar het kerstfeest. Daarmee begint een nieuw kerkelijk jaar. Vergeleken met de gewone kalender lopen we in de kerk een maand voor. Dit jaar is zondag 26 november de kerkelijke ”oudejaarsdag”. De laatste jaren komt er steeds meer aandacht voor de afsluiting van het kerkelijke jaar.

Die laatste zondag heeft de naam Eeuwigheidszondag gekregen. De oorsprong ervan ligt in de negentiende eeuw in Duitsland. Deze speciale zondag werd Dodenzondag genoemd. Hij is in 1816 ingesteld door koning Frederik Willem III van Pruisen ter herinnering aan gesneuvelden in de oorlog en andere overledenen. Later hebben kerken de naam veranderd in Eeuwigheidszondag. Op deze dag willen zij namelijk niet alleen stilstaan bij de dood, maar ook bij het uitzicht op het eeuwige leven dat gelovigen hebben.

Steeds meer gemeenten gebruiken deze zondag om de namen te noemen van hen die in het afgelopen jaar overleden zijn. Andere gemeenten doen dit op oudejaarsavond. Ook zijn er gemeenten die deze gewoonte niet hebben. In kleine gemeenten weet men heel goed wie in de afgelopen periode ontvallen zijn. Is het dan nog wenselijk namen voor te lezen?

In de jaren negentig was ik in deeltijd ziekenhuispredikant. Toen is er ook een hospice opgericht om mensen te begeleiden in de laatste levensfase. In het hospice was het de gewoonte om eens per halfjaar een herdenkingsavond te beleggen met de nabestaanden van de overledenen. Het viel mij op dat dit door families bijzonder op prijs werd gesteld. In onze maatschappij worden de meeste overledenen gauw vergeten en moeten de rouwdragenden weer snel het gewone leven oppakken. De vroegere gewoonte om een jaar lang rouwkleding te dragen is allang afgeschaft. Toch is er tijd nodig om rouw en verdriet een plaats te geven. Blijkbaar doet het veel nabestaanden goed als er na verloop van tijd aandacht gegeven wordt aan hen die overleden zijn. Het is belangrijk om ervaringen van verdriet en gemis te delen.

In de kerk zijn er allerlei mogelijkheden om mee te leven in rouw. Gelukkig zijn er pastorale ontmoetingen. Diverse gemeenten hebben een kring voor hen die rouw en verdriet ervaren. Ook is er de mogelijkheid om eind november of eind december in een kerkdienst de namen voor te lezen van hen die in het afgelopen jaar overleden zijn. In de situaties die mij bekend zijn, worden de familieleden uitgenodigd om dan aanwezig te zijn. Het betekent vaak dat ook rand- en buitenkerkelijken die kerkdienst bijwonen, want hun familielid wordt genoemd.

Tijdens deze dienst gaat de Bijbel open. Daarin staat de harde werkelijkheid van de dood beschreven. Het is mogelijk psalmen te zingen over de vergankelijkheid van het leven. Toch mogen er ook woorden van bemoediging en perspectief gesproken worden. De dood heeft niet het laatste woord. Wij weten dat de Heere Jezus gestorven is en in een graf is gelegd, maar Hij is ook opgestaan uit de dood. Dat is de garantie dat de gelovigen ook eenmaal zullen opstaan uit de dood. De apostel Paulus schrijft daar uitvoerig over in 1 Korinthe 15.

Ook als de overledenen niet genoemd worden, is er reden genoeg om het woord Eeuwigheidszondag te gebruiken. Namelijk om stil te staan bij de grote toekomst. Kerkelijke jaren volgen elkaar op, maar eens zullen die ophouden. Laten we ons hier voorbereiden op de eeuwigheid. Eens zal ieder de hoogste Rechter ontmoeten om rekenschap af te leggen van alles wat in dit leven gedaan is. Wat is het belangrijk om nu reeds de Zaligmaker te leren kennen, om de toekomst „zonder verschrikken” (doopformulier) tegemoet te zien.

De auteur doceert Oude Testament aan de ETF en is eindredacteur Studiebijbel Oude Testament. Weerwoord gaat in op vragen die in deze tijd op christenen afkomen.