Javier Milei wond er in zijn eerste speech als president geen doekjes om. „Veranderingen zullen drastisch zijn”, sprak hij het uitzinnige publiek toe. „Voor halve maatregelen is geen tijd. Vandaag komt een einde aan de alomtegenwoordige staat.”

Afgelopen zondag boekte de radicaal-rechtse, libertarische Javier Milei (53) met ruim 55 procent van de stemmen een historische verkiezingswinst op de centrum-linkse Sergio Massa, de kandidaat van het peronistische blok dat sinds half vorige eeuw de Argentijnse politiek domineert, en de beoogde opvolger van de huidige president Alberto Fernández.

De verkiezing van de politieke nieuwkomer, een econoom en tv-persoonlijkheid met slechts twee jaar politieke ervaring, is een sprong in het diepe voor Argentinië. Of een wanhoopsdaad: het land verkeert al jaren in een diepe economische crisis, met een inflatiecijfer van 143 procent terwijl ruim 40 procent van de Argentijnen in armoede leeft. Ze zijn het vertrouwen in de traditionele politieke partijen kwijt, onder wiens bewind de economie alsmaar verder afgleed.

Dollar

Milei speelt in op die gevoelens van onvrede met de belofte Argentijnen te „bevrijden” van de „corrupte” politiek die niets anders doet dan „roven” van „goede” Argentijnen. Zo wil hij de rol van de overheid tot het minimum beperken door 14 van de 21 huidige ministeries op te doeken en staatsbedrijven te privatiseren. Daarbij beloofde hij de noodlijdende Argentijnse peso te vervangen door de Amerikaanse dollar, en de centrale bank te sluiten. Zo wil hij aan de vicieuze cirkel van inflatie en devaluatie een einde maken.

Het is echter de vraag of de omstreden plannen van Milei verbetering zullen brengen in de situatie. Zijn drastische veranderingen zullen pijn doen. De schoktherapie die hij belooft zal op korte termijn tot nog diepere armoede leiden, waarschuwen economen die Milei’s neoliberale beleid vergelijken met de „operatie zonder verdoving” van president Carlos Menem in de jaren 90. Menem koppelde de Argentijnse peso aan de dollar, privatiseerde alle staatsbedrijven en gooide de Argentijnse economie volledig open voor het buitenland. Dat leidde tot een einde aan de inflatie, maar ook tot stilstand van de Argentijnse economie en grote werkloosheid.

Milei belooft grofweg hetzelfde. „De markt zal de prijzen bepalen”, zei hij in zijn eerste radio-interview de dag na de verkiezingswinst „Alles wat de private sector kan doen, zal daar gebeuren,” zei hij op radio Mitre. Zo gaf hij aan de publieke omroepen te sluiten, het staatsoliebedrijf YPF te privatiseren en luchtvaartmaatschappij Aerolineas Argentinas „terug te geven aan de werknemers.

Over zijn voornaamste troef van de verkiezingscampagne, de dollarisatie van de economie, blijft Milei nog vaag: „Argentijnen mogen zelf hun valuta kiezen”, zei hij.

Het is de vraag in hoeverre Milei zijn omstreden plannen kan waarmaken. Zijn partij De Vrijheid Gaat Vooruit heeft slechts 38 van de 257 zetels in het Congres. Om te regeren zal hij dus compromissen moeten sluiten met de politieke „kaste” die hij zo verwenst. Daarbij heeft hij de peronistische vakbonden tegen zich en zal zijn libertaire beleid onrust veroorzaken in het verdeelde Argentinië.

Vermoedelijk zullen „dezelfde politici als altijd” met wie volgens Milei verandering onmogelijk is aan de touwtjes blijven trekken. Om de verkiezingen te kunnen winnen sloot hij een pact met de rechtse oud-president Mauricio Macri (2015-2019) en ex-presidentskandidate Patricia Bullrich, die in de eerste ronde verloor. Dankzij de steun slaagde Milei erin de tweede ronde te winnen. Onduidelijk is welke rol zij voor hun steun zullen opeisen.