Niemand die zichzelf aangeeft, niemand die de dader aanwijst. „Oké, doe allemaal maar je boeken dicht, dan gaan we wachten totdat het duidelijk is wie zo lollig was om iets door het lokaal te gooien. Ik zal buiten het lokaal wachten om jullie de gelegenheid te geven dit probleem samen op te lossen. Maar al die tijd dat we niets aan de les doen, halen we in de pauze in.”

Er wordt gemopperd: „Dat is niet eerlijk!”, en: „Als één iemand iets verkeerd doet, hoeft toch niet de hele klas gestraft te worden?” Na tien minuten is het voor mij nog steeds niet duidelijk wie de dader was. De leerlingen zijn te verontwaardigd over de ‘oneerlijke’ collectieve straf dan dat ze hun energie aanwenden om de dader ervan te overtuigen zich te melden.

Nederlanders hebben moeite met het concept van gemeenschappelijke verantwoordelijkheid. Ze hebben nog meer moeite met het idee van het individueel opdraaien voor de fouten van de groep waartoe ze behoren.

Raddraaiers

Vijftien jaar verder, in Papoea-Nieuw-Guinea. We hebben te maken met criminaliteit door een klein groepje mensen uit een naburige clan. Onze organisatie wint advies in bij een nationaal cultureel instituut. Het advies luidt: „Ontzeg de hele clan toegang tot de markt en ontsla alle tijdelijke en permanente arbeidskrachten uit deze clan, totdat de clan intern orde op zaken heeft gesteld en de raddraaiers zijn aangegeven bij de politie.”

Individualistische, westerse expats reageren verbaasd en ongelovig: „Dat is een buitensporige reactie met zoveel onschuldige slachtoffers. Dat kun je toch niet maken?”

Maar hoe reageert de lokale bevolking, inclusief de clan die het betreft? Zij begrijpen de maatregel en accepteren die zonder veel protest. Ze begrijpen dat het hun taak is om als lokale gemeenschap zoveel druk uit te oefenen op het kleine groepje criminelen, dat die zich uiteindelijk zelf zullen aangeven.

Palestijnen

Wat in de ogen van de individualistische westerling buitensporig en oneerlijk lijkt, is voor een collectivistische samenleving een gepaste oplossing.

Onwillekeurig gaan mijn gedachten terug naar deze twee voorvallen, als ik lees hoe het individualistische deel van de wereld reageert op de reactie van Israël op de recente wreedheden van Hamas. Is Israël werkelijk verantwoordelijk voor het leed dat Palestijnse burgers ondergaan als gevolg van het terrorisme van hun ‘eigen’ Hamas?

Michel Pauw (1980) is vertaaladviseur en decaan van een vertaalschool in Papoea-Nieuw-Guinea. Hij werd in 2014 met zijn vrouw Erna en hun kinderen voor Wycliffe Bijbelvertalers uitgezonden vanuit de hersteld hervormde gemeente in Woudenberg.