Chirurgen krijgen wekelijks slachtoffers van hondenbeten op de operatietafel. Het probleem is ernstig, zegt plastisch chirurg Nick Brinkman, werkzaam in het HagaZiekenhuis in Den Haag en het LUMC in Leiden.

De verwondingen door bijtgrage honden zijn regelmatig hartverscheurend. „Afgescheurde handen of vingers. Afgebeten lippen, oren, neuzen en wangen, waarbij meer dan eens pezen zijn doorgebeten. Bij een weggerukte bovenlip kijk je zo op de tanden.”

Een jong meisje was gescalpeerd. „We keken zo op de schedel.” En een jongetje raakte zijn wang kwijt. „Gruwelijke dingen”, zegt Brinkman. „Kinderen die nietsvermoedend over straat lopen, zijn soms zomaar he slachtoffer.”

De dochter van Jeanet Mühlenberg uit Zuidbroek kan erover meepraten. Het meisje (16) wil zelf haar verhaal niet doen. Ze wil ook niet met haar naam in de krant. „Een puber, hè?!”, zegt Jeanet, die uitleg geeft. Een hond bijt in februari 2020 in Foxhol drie spelende meiden. Haar dochter is er het ergst aan toe. „Het beest beet vol in haar wang.”

Een ambulance rukt uit. Het meisje (destijds 13) krijgt in het ziekenhuis meerdere hechtingen. Slachtofferhulp verleent psychische zorg. „Het was heel heftig, met nachtmerries en slapeloze nachten.” De politie laat de hond afmaken. De rechter veroordeelt de eigenaar van de hond tot 6000 euro schadevergoeding. De vrouw, zonder vaste woon- en verblijfplaats, is echter spoorloos.

Littekens resteren. Onherstelbaar. „Het is een stoere meid, ze is er nu aan gewend.” Angst voor honden houdt de vmbo-leerling er niet aan over. „Maar pas bij vrienden was ze toch blij dat de twee honden in de bench gingen.”

Het kan nog erger. In Emmeloord werd eind augustus een meisje, waarschijnlijk een baby, in een flat doodgebeten door een hond. Het OM stelt een onderzoek in.

Topje ijsberg

De Nederlandse Vereniging voor Plastische Chirurgie (NVPC) houdt vanaf oktober 2021 voor het eerst patiënten met hondenbeten bij: honderd ernstige bijtincidenten in pakweg 18 maanden tijd. „Het topje van de ijsberg”, benadrukt NVPC-woordvoerder en chirurg Brinkman. De cijfers komen alleen uit de plastische chirurgie; niet van de trauma- en kinderchirurgie. Bovendien registreert ziekenhuispersoneel in de hectiek van alle dag niet elk bijtincident. Ook dodelijke voorvallen ontbreken. Het werkelijke aantal schommelt naar schatting tussen de 400 en 500.

Brinkman juicht de maatregelen voor een houd- en fokverbod toe. „Slachtoffers zijn soms voor het leven getekend. Lichamelijk, maar vaak ook psychisch. Dit is gewoon een vermijdbaar probleem.”

Vaak mis

Het gaat te vaak mis, reageert VVD-Kamerlid Erik Haverkort. „Er zijn geen betrouwbare data, maar volgens wat oudere schattingen zou het jaarlijks om ongeveer 150.000 mensen gaan die worden gebeten door een hond.” Een derde daarvan heeft medische verzorging nodig of belandt in het ziekenhuis.

Haverkort lanceert daarom –op dierendag– het voorstel voor een houd- en fokverbod van bijtgevaarlijke honden. „Uit informatie van plastisch chirurgen blijkt dat specifieke kenmerken van honden leiden tot ernstiger verwondingen.” Het Kamerlid vraagt demissionair minister Piet Adema om een voorstel voor zo’n verbod. De VVD’er krijgt steun van coalitiepartijen CDA, D66 en CU.

Laaiend is de ”Raad van Beheer – houden van honden” over het VVD-idee. „Een verkiezingsstunt van een Kamerlid dat op een onverkiesbare 38e plaats staat”, reageert directeur Rony Doedijns, belangenbehartiger van 130.000 hondenliefhebbers. „Waar zou je op moeten selecteren? Op een brede kaak van een hond? Haverkort probeert alleen zieltjes te winnen.”

Ernstige fout

De belangenorganisatie heeft ook inhoudelijke bezwaren. „Het is een ernstige fout te veronderstellen dat we agressiviteit kunnen beoordelen op basis van de uiterlijke verschijning van een hond. Ook sociologisch en psychologisch onderzoek zou noodzakelijk zijn.”

Doedijns wijst op een Duitse dog. „Een grote, imposante verschijning, maar het beest kan heel sociaal gedrag vertonen en goed zijn opgevoed. Een goede lobbes. Een Duitse dog zal nooit iemand aanvallen, maar imponeert alleen.” Zeg nooit nooit? „Klopt, maar geldt voor elk dier en voor elk mens.”

Een fok- en houdverbod voor honden op uiterlijke kenmerken resulteert volgens Doedijns in discriminatie van verschillende rassen; de maatregel maakt geen onderscheid op basis van werkelijk gedrag.

In het verleden is vaker tevergeefs geprobeerd agressieve honden via juridische maatregelen aan banden te leggen. Waarom zou het nu wel lukken? „In het verleden is geprobeerd rassen en soorten te verbieden”, legt VVD’er Haverkort uit. „Fokkers kunnen door kruisingen dergelijke regelgeving echter ontlopen. Daarom willen we een verbod op honden met agressieve kenmerken.”

Doortastend

Ook Denemarken, Portugal en Ierland zetten stappen tegen honden met bijtgevaarlijke kenmerken. De VVD wil in Nederland baasjes van hoogrisicohonden laten opdraaien voor de schade van een beet, inclusief medische kosten.

Gemeenten leggen al –op basis van vrijwilligheid– bijtincidenten vast. Werkt dat niet? „We moeten niet vertrouwen op vrijwilligheid”, vindt Haverkort. Het Kamerlid pleit voor een landelijke registratie van bijtincidenten in een Landelijk Honden Dossier. „Daarmee kunnen we zien of de maatregel effectief is en of we de juiste kenmerken in het verbod hebben vastgelegd.”

De belangenbehartiger van hondenliefhebbers steunt registratie. „Een onmisbare stap om het probleem inzichtelijk te maken”, zegt Doedijns. „Doordat actuele gegeven ontbreken zijn nu geen passende beleidsmaatregelen te nemen.”

Plastisch chirurg Brinkman pleit voor „doortastende, eenduidige landelijke maatregelen. En voor handhaving.”