„Dit wordt het grote project in de komende jaren”, benadrukte voorzitter Barroso bij de presentatie van de voorstellen in het kader van wat heet de Lissabon-agenda. Hij riep ertoe op alle krachten, in de zin van overheden, bedrijven, sociale partners en burgers, te mobiliseren om „de enorme uitdaging” aan te gaan en van het ambitieuze programma een succes te maken.

In de lente van 2000 besloten de regeringsleiders in de Portugese hoofdstad ernaar te streven de Unie binnen tien jaar om te vormen tot de meest dynamische en meest concurrerende kenniseconomie van de wereld. Tot nu toe kwam er van de voornemens tot de daartoe noodzakelijke hervormingen weinig terecht. Europa raakte ten opzichte van de VS juist verder achterop. „De vooruitgang is onvoldoende, de veranderingen verlopen niet snel genoeg”, constateerde Barroso woensdag nog eens. Hij vindt de destijds geformuleerde doelstelling dan ook niet realistisch meer.

Niettemin wil de onlangs aangetreden Commissie de strategie reanimeren. Zij merkt het daarbijbehorende proces van aanpassingen inmiddels aan als de voornaamste prioriteit gedurende haar ambtstermijn en acht het van eenzelfde orde als bijvoorbeeld in het verleden de invoering van de euro.

„We moeten de juiste omstandigheden creëren voor meer groei en meer banen”, betoogde Barroso. Hij en zijn college kondigden geen opzienbarende nieuwe maatregelen aan. Volgens commissaris Verheugen (Industriebeleid) zit het nieuwe in de te volgen methode. Zo verlangt Brussel dat alle lidstaten een nationaal actieplan opstellen en dat zij jaarlijks rapporteren over hun vorderingen. Voorts wordt gevraagd op regeringsniveau een persoon aan te wijzen, aangeduid als ”mister Lissabon”, die als aanspreekpunt fungeert en die de primaire verantwoordelijkheid draagt voor de gang van zaken op dit vlak.

De al eerder opgestelde lijst van concrete beleidsdaden voorziet onder meer in een verhoging van de investeringen in onderzoek en ontwikkeling tot 3 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Er zullen in deze sfeer zogenaamde innovatiepools komen om de activiteiten van centra, universiteiten en ondernemingen te coördineren.

Op de arbeidsmarkt is het nodig belemmeringen te verwijderen die de mobiliteit van werknemers in de weg staan. Dat kan, om iets te noemen, een versoepeling van het ontslagrecht inhouden. De Commissie pleit voor vrije markten en beter onderwijs. Zij spoort ertoe aan de administratieve lasten voor het bedrijfsleven terug te dringen en te bevorderen dat het gemakkelijker wordt een eigen zaak te starten. Staatssteun dient zich te beperken tot innoverende sectoren.

Linkse politieke partijen zijn bang, zo bleek woensdag uit een debat in het Europees Parlement, dat er voortaan te veel nadruk ligt op de economie en dat daardoor de twee andere pijlers van de oorspronkelijke Lissabon-aanpak, de bescherming van de sociale verworvenheden en van het milieu, het onderspit zullen delven. Barroso hield zijn critici in dit verband voor: „Ik heb drie zonen. Als er één ziek is, laat ik alles vallen om me te richten op het herstel van zijn gezondheid, maar dat betekent niet dat ik de andere kinderen minder liefheb.”