”Over pelgrims en puriteinen”, deel 6 in de serie Vertellingen bij de kerkgeschiedenis
Auteur: A. Vogelaar-van Amersfoort
Uitgeverij: Den Hertog, Houten, 2004
ISBN 90 331 1849 1
Pagina’s: 118 blz. € 11,90. Weer zo’n schitterend fragment uit de Schotse kerkhistorie rond 1660. Cromwell is gestorven en de nieuwe koning Karel II laat Samuel Rutherford bij zich roepen omdat hij getuigde dat Christus alleen Koning is in Zijn Kerk. Daarom wordt Rutherford beschuldigd van landverraad. Ieder weet dat Karel al meer van Gods knechten heeft laten doden. Het ziet er voor Rutherford niet best uit. En? Hij gaat niet! Waarom niet? Geen tijd? Laf? Zeker niet. „Ik heb al een oproep om voor een hogere Rechter te verschijnen, en die oproep moet ik eerst opvolgen.”

Rutherford vervolgt: „Voordat jullie dag er is, zal ik daar zijn, waar maar weinig koningen en belangrijke mensen zullen komen.” Kort erna sterft hij. Hij ziet geen Karel, geen soldaten meer als hij zijn laatste woorden uitjubelt: „Ik zal leven en Hem eren. De eer, de eer aan mijn Schepper en Zaligmaker voor eeuwig. Heerlijkheid schijnt in Immanuëlsland.” Dan is hij thuis. In de stad die fundamenten heeft. De stad zonder vervolgers.

Gelukkig is ook dit betekenisvolle fragment opgenomen in het zesde deel van de serie Vertellingen bij de kerkgeschiedenis van uitgeverij Den Hertog. Dit makkelijk toegankelijke boekje brengt kerkgeschiedenis tot leven. Prachtige tekeningen van Rino Visser ondersteunen voortreffelijk.

Het verhaal gaat met name over de geschiedenis van de kerk in de zeventiende eeuw in Engeland, Schotland en Amerika. De eerste twee hoofdstukken, over de twist van Voetius en Coccejus, en van de spectaculaire actie van Michiel de Ruyter in Hongarije om 26 predikanten vrij te krijgen, vallen wat buiten de boot.

Dan komen de pilgrims in beeld, de puriteinen die vanwege de vervolging van Jacobus I naar Nederland vluchten. Ze werken in Leiden in de textiel. En ze genieten van de ongekende godsdienstvrijheid.

Maar ze blijven gastarbeiders. Met andere gewoonten, andere zeden. En een onzekere toekomst in Nederland. Ze pakken daarom hun boeltje bijeen en varen in 1620 met de Mayflower naar Amerika. Andere groepen volgen. Samen bouwen ze de kolonie New Plymouth.

William Bradford wordt hun leider. Maar binnen een jaar sterft de helft van de kolonie van kou, uitputting en honger. Vriendschap met de indianen betekent de redding van de weinige overgeblevenen.

Enkele jaren later, als Karel I de calvinistische kerk in Schotland een anglicaans karakter wil geven, wordt de uitstroom uit Schotland nog groter. Lichten aan de kerkhemel -Thomas Hooker, Thomas Sheppard- steken de oceaan over. En Rutherford? Die wordt verbannen naar Aberdeen. Daar schrijft hij zijn beroemde brieven; tot rijke zegen voor velen.

Het boek vervolgt over John Owen en John Bunyan; bekende geschiedenissen, maar altijd weer de moeite waard. Zo ook die van Alexander Peden. Stuk voor stuk groten in het koninkrijk der genade. Ontroerende verhalen waaruit blijkt dat het alleen Gods werk is om een Kerk te planten. En ook om Zijn knechten thuis te halen.

De tekst is vlot leesbaar, levendig en toegankelijk. Sommige verhalen staan op zichzelf, andere vormen een korte vervolgserie. Per hoofdstuk is een kadertekst toegevoegd met een korte historische toelichting. Handig om de achtergrond van een verhaal te verduidelijken. Ook de tekeningen doen dat. Dit boek is bedoeld voor jongeren, maar ook ouderen zullen het graag lezen.