”Opwekkingen in de geschiedenis. Verhalen uit het verleden, vuur voor vandaag, verwachting voor de toekomst”
Auteur: Theo Veldhuis
Uitgeverij: Stichting Herstel, Beverwijk, 2004
ISBN 90 77476 02 4
Pagina’s: 172
Prijs: € 14,50. ”Verhalen uit het verleden. Vuur voor vandaag. Verwachting voor de toekomst…” Deze inspirerende woorden vormen de ondertitel van het boek ”Opwekkingen in de geschiedenis”, geschreven door Theo Veldhuis. Opwekkingen zijn episoden uit de geschiedenis die getuigen van een krachtige opbloei van het geestelijke leven. Het boek is een vrucht van jarenlange studie van en verlangen naar herleving.

Het slot van de inleiding is een compacte weergave van wat de schrijver met dit boek beoogt: „Laten deze verhalen van opwekkingen uit het verleden ons bemoedigen, inspireren en aansporen. De geschiedenis kan ons leren hoe we ons mogen voorbereiden op een opwekking in onze tijd. Velen verlangen hiernaar, maar zijn moe van het wachten…”

Veldhuis spreekt vanuit een optimistische toekomstvisie. Een visie die in de realiteit van deze apocalyptische wereld weinig basis heeft. Aanhangers van de achiliastische visie (waarin wordt ontkend dat er een bloeitijd komt aan het einde van de wereldgeschiedenis en alles zich concentreert op de sombere contouren van de eindtijd in het licht van de wederkomst) hebben geen hoop op een geestelijk réveil, zeker niet in de decadente westerse wereld. Ook volgelingen van de zogenaamde bedelingenleer, die veel aandacht geeft aan de plaats van Israël en de persoonlijke Christusregering op aarde, hebben weinig verwachting van deze tijdsbedeling.

De verschillende ’doemscenario’s’ kom je in dit boek niet tegen. De golfbewegingen van verval en opleving, die Veldhuis vanuit de Schrift en de kerkgeschiedenis illustreert, worden gedragen door de ”theologie van hoop”. Daar kunnen wij van harte mee instemmen! Op sympathieke wijze tekent Veldhuis een aantal opwekkingen met een grote variatie aan symptomen.

Nijkerkse beroeringen
Na verschillende perioden in de heilsgeschiedenis te hebben belicht, neemt Veldhuis een sprong naar de opwekking in Nederland, met de Nijkerkse beroeringen tussen 1749 en 1753. Sindsdien heeft Nederland volgens hem geen echte, nationale bekeringsopwekking meer gezien.

Of dit historisch bewijsbaar is en of bij Nijkerk sprake is van een nationale opwekking, valt te bezien. Gelet op de niet malse kritiek op deze beweging door prominente oudvaders als Comrie en Van der Groe heeft Nijkerk weinig of niets te maken gehad met bijbelse spiritualiteit.

Als de schrijver de campagne van de charismatische genezingsprofeet T. L. Osborn op het Malieveld in Den Haag in 1958 ook een opwekking noemt, rijst direct de vraag welke toetsingscriteria voor dergelijke bewegingen gelden.

Sommige deskundigen hebben minder moeite om de zogenaamde Great Awakening uit de achttiende eeuw in Amerika, waaraan calvinistische namen als Whitefield, Edwards en Kuypers verbonden zijn, als een bijbels verantwoorde opwekking aan te merken dan bewegingen van mannen als Osborn en de hedendaagse leider van de Zuid-Afrikaanse Kwa Siza Bantu-opwekking die al enkele tientallen jaren schijnt te duren. Alleen al het feit dat sommigen de authenticiteit van de laatste beweging betwijfelen, maakt de beoordeling zo moeilijk. Het is immers niet alles goud wat blinkt!

Ook Jonathan Edwards was overigens wat kritischer geworden toen hij de vele onzuivere nevenverschijnselen van de Amerikaanse opwekking op een rij zette. Toch was Edwards positief over de geestelijke staat van James Davenport, die tijdens de grote opwekking in Amerika met zijn visioenen en profetieën opzien baarde. Hoe voorzichtig moeten wij toch zijn in ons oordelen en veroordelen!

Nu willen wij herlevingen die aandacht geven aan de zogenaamde glossolalie (tongentaal) en gaven van genezing en profetie, niet zonder meer afkeuren. Al geeft Calvijn aan dat dergelijke bijzondere verschijnselen in de apostolische eeuw ophielden, vanuit de Schrift is dit niet hard te maken. Bij de Koreaanse opwekking in het begin van de vorige eeuw, een van de grootste aller tijden, kwamen deze gaven veelvuldig voor, al domineerden ze niet. Bijbelse kenmerken van geestelijke gebrokenheid en een sterk bewustzijn van Gods heiligheid werden daar niet overschaduwd door allerlei nevenverschijnselen, al kwamen deze ook daar voor. De Schrift heeft in alles het laatste woord, maar de Bijbel laat ook zien hoe in perioden van opwekking menselijke aspecten het werk van God kunnen vertroebelen. Laten we echter met het badwater niet ook het kind wegwerpen!

Men leze dit informatieve doch selectieve boek met onderscheid. Er staat veel in dat ons kan inspireren, alleen al het gezegde van de grote evangelist D. L. Moody: „De wereld moet zien wat God kan doen door één mens die zich volledig aan Hem heeft overgegeven”, waarop de schrijver laat volgen: „Moody besloot die man te zijn, en de wereld vandaag vraagt opnieuw om zulke mannen en vrouwen! Bent u één van hen?”